تقريظ دانشمندان بر الغدير











تقريظ دانشمندان بر الغدير



بسياري از متفکران بزرگ شيعه، سني و حتي مسيحي، بر الغدير تقريظ نوشته و اميني و کتاب سترگ او را با القابي کم نظير، يا بي نظير ستوده اند: «آرزوگاه پژوهش گران»،[1] «دائرةالمعارف بزرگ»،[2] «کتابي که هر مسلماني بايد آن را به دست آورد»،[3] «آبشخوري گوارا و دائرةالمعارفي طُرفه و نادر»،[4] «جهان پهناور شناخت و دريايي آکنده از مرواريد»،[5] «کتاب اطمينان بخش تاريخ و گشايش گر آفاق معرفت»،[6] «درياي موج خيز»،[7] «همه وقايع تاريخ و صور زمان»،[8] «کوشش علمي بي نظير»،[9] «کتابي نه چون ديگر کتاب ها»،[10] و «دريايي خيزابه گرفته.»[11] اين ها تعابيري است که متفکران مسلمان و بعضاً مسيحيِ معاصر در تقريظ خود بر الغدير به کار برده اند؛[12] چنان که از خود مؤلف نيز با اوصافي چون «علامه سخت کوش پرکار و خستگي ناشناس بزرگوار»[13] و «گوهرشناس هنرمند»[14] يادکرده اند.

اين دانشمندان از کشورهاي مختلف آسيا، اروپا و آفريقا بوده، از چهره هاي برجسته علمي و سياسيِ قاهره، حلب، يمن، اردن، نجف، بغداد، لندن، بيروت، قم، بصره، هند، کاظمين، تهران، کرمانشاه، کربلا و دمشق مي باشند؛ مرداني چون: سيدمحسن حکيم، سيد عبدالهادي شيرازي، شيخ محمدرضا آل ياسين، سيد صدرالدين صدر، سيد محمد حجت کوه کمري، سيد شرف الدين عامِلي (مراجع بزرگِ عراق و ايران و لبنان) ، سيد محمد صدر کاظمي (نخست وزير عراق) ، سيد عبدالمهدي منتفکي (وزير معارف عراق) ، دکتر محمد غلاب (استاد فلسفه در دانشگاه الازهر مصر) ، شيخ محمدسعيد عرفي سوري (مفتي دير زور و عضو مجمع اللغة العربيه دمشق) ، شيخ محمدسعيد دحدوح (امام جمعه حلب) ، شيخ محمد تيسير مخزومي (امام جماعت و خطيب دمشق) ، شيخ محمدتقي فلسفي (واعظ مشهور ايران) ، محمد عبدالغني حسن (اديب و شاعر قاهره) ، محمد نجيب زهرالدين عاملي (استاد دانشگاه بيروت) ، علاءالدين خروفه (حاکم شرع عراق) ، يوسف اسعد داغر (نويسنده مسيحي لبناني) ، بولس سلامه (قاضي و شاعر مسيحي لبناني) ، المتوکل علي اللَّه يحيي بن محمد (امام يمن) ، ملک فاروق اول (پادشاه مصر) و ملک حسين. (پادشاه فقيد اردن)

هدف اميني از گردآوري و چاپ تقريظِ شاهان و وزيرانِ يادشده، در ابتداي الغدير، شکستن جو شديد اختناق آميزي بود که در برخي از کشورهاي عربي در قبال الغدير وجود داشت و مانع پخش اين کتاب در بين جامعه کتاب خوان و نسل تحصيل کرده اهل سنت مي شد. درجِ تقريظِ امثال ملک فاروق، که در عُرف اهل سنت، به مثابه «اولواالأمر» شناخته مي شد، در الغدير، حکم جواز و مشروعيت خريد، فروش و پخش آن را در بين اهل سنت داشت و فرصت خوبي پديد مي آورد که توده هاي ناآشنا با منطق تشيع، به مطالعه اين کتاب پرداخته، از طريق آن با مباني و اصولِ محکمِ مذهب اهل بيت (ع) آشنا شوند.

تقريظهاي الغدير، جمعاً بالغ بر 87 نمونه مي شود که 62 نمونه آن به نثر و بقيه به شعر ايراد شده است. اميني تقريظهاي منثور را در ابتداي مجلدات الغدير و تقريظهاي منظوم را در پايان آن ها آورده است.[15] اين تفريظها، نشان تأثير وسيع و شگرف الغدير بر ذهن و دل متفکران جهان اسلام، و نمودارِ توفيق چشمگير اميني در کارِ کارستاني است که با عشق و صبوري به سامان رسانده است. سخن پاره اي از آنان را درباره توفيق اميني در تصحيح ذهنيت ايشان در قبال تشيع، در فصل پيشين خوانديم. اينک به تفصيل اسامي صاحبان تقريظ را مي آوريم:







  1. تعبير دکتر محمد غلاب، استاد دانشگاه الازهر، در تقريظ بر الغدير.
  2. محمد عبدالغني حسن مصري.
  3. دکتر عبدالرحمان کيالي حلبي.
  4. دکتر توفيق الفکيکي بغدادي.
  5. عبدالفتاح عبدالمقصود مصري.
  6. دکتر بولس سلامه مسيحي بيروتي.
  7. دکتر علي اکبر فياض خراساني.
  8. شيخ محمدسعيد دحدوح حلبي.
  9. آيت اللَّه سيد عبدالحسين شرف الدين عاملي.
  10. شيخ محمد تيسير مخزومي شامي.
  11. يوسف اسعد داغر بيروتي.
  12. ر.ک: حکيمي، محمدرضا، حماسه غدير، ص 186.
  13. استاد محمدعبدالغني حسن، محقق و ناقد مصري و شاعر اهرام، در تقريظ بر الغدير.
  14. عبدالفتاح عبدالمقصود مصري، نويسنده و مورخ مشهور مصري.
  15. در چاپ محَققِ الغدير (طبع مرکز الغدير للدراسات الاسلاميه) تقريظها و نامه ها را از ابتداي مجلدات الغدير برداشته و يک جا، در جلد صفر، الغدير، چاپ کرده اند. ضمناً، آقاي محمدرضا حکيمي ترجمه پاره اي از تقريظهاي يادشده را در کتاب حماسه غدير، بخش گردانيده ها (ص 355 - 412) آورده است.