امکان تربيت
فَنَفْسَکَ نَفْسَکَ! فَقَدْ بَيَّنَ اللَّهُ لَکَ سَبِيلَکَ، وَحَيْثُ تَنَاهَتْ بِکَ أُمُورُکَ، زنهار! زنهار! در تربيت و سازندگي خويشتن تلاش کن زيرا که خداوند، راهي را که بايد بروي، براي تو روشن ساخته است و آينده رفتن تو را مشخص و تبيين فرموده است).[1] . و سپس اميدواري مي دهد که اگر از راه روشن الهي برويد و در تربيت خود و ديگران بکوشيد حتما پيروز شده و به سرچشمه سعادت خواهيد رسيد. أَيُّهَا النَّاسُ، مَنْ سَلَکَ الطَّرِيقَ الْوَاضِحَ وَرَدَ الْمَاءَ، وَمَنْ خَالَفَ وَقَعَ فِي التِّيهِ! (اي مردم، آنکس که از راه آشکار و جاده حق ره سپارد به آب مي رسد و کسي که مخالفت کند در حيرت و سرگرداني قرار خواهد گرفت).[2] . و آنگاه به ضرورت تربيت و خودسازي اشاره مي کند که: أَيُّهَا النَّاسُ، تَوَلَّوْا مِنْ أَنْفُسِکُمْ تَأْدِيبَهَا، وَاعْدِلُوا بِهَا عَنْ ضَرَاوَةِ عَادَاتِهَا. (اي مردم، خودتان عهده دار تربيت نفس خويش باشيد و نفس را از کشيده شدن به طرف هوس ها و عادت ناروا باز داريد.)[3] .
از ديدگاه نهج البلاغه، تربيت ممکن، و روش هاي تربيتي مشخص و روشن است و بهترين روش هاي مقابله با موانع وآفات تربيت نيز بدرستي مورد ارزيابي قرار گرفته است، که فرمود:
1- کتاب بحار الانوار ج33 ص83: مجلسي (متوفاي 1110 ه) 2- کتاب طراز ج 2 ص 123: سيد يماني 3- شرح نهج البلاغه ج 16 ص 6: ابن ابي الحديد معتزلي(متوفاي 656 ه) 4- شرح ابن ميثم ج 4 ص 448: بحراني(متوفاي 679 ه). 1- کتاب محاسن ص262 ح232: برقي (متوفاي 274 ه) 2- کتاب غيبت ص9 وص27 مقدمة المؤلّف: نعماني (متوفاي 342 ه) 3- بحارالانوار ج2 ص266 وج64 ص158: مجلسي (متوفاي 1110 ه) 4- تفسير برهان ج 4 ص 260 ح1: علامه بحراني(متوفاي 1107 ه) 5- کتاب مسترشد ص407/76 ط جديد: طبري شافعي (متوفاي 310 ه) 6- کتاب ارشاد ص147 قديم: شيخ مفيد (متوفاي 413 ه). 1- کتاب النهاية ج 3 ص 35 (ماده صرف): ابن اثير شافعي (متوفاي 606 ه) 2- غرر الحکم ص 154 و 359 / ج 3 ص 295: آمدي (متوفاي 588 ه) 3- منهاج البراعة ج 3 ص 399: ابن راوندي (متوفاي 573 ه) 4- بحار الانوار ج67 ص73 ذح27 ب45: مجلسي (متوفاي 1110 ه) 5- غرر الحکم ج 6 ص 459: آمدي (متوفاي 588 ه).