مردم داري
امام علي عليه السلام، در جهت عکس اين سياست فرموده اند: فانّ سخط العامّة يجحف برضي الخاصّة وانّ سخط الخاصّة، يغتفر مع رضي العامّة.[1] . به درستي که خشم عمومي، به خشنودي خواص، زيان رساند، و خشم خواص، با رضايت عمومي قابل گذشت است. امام علي عليه السلام، به کارگزاران سفارش مي کرد که با مردم، مهربان باشند و با آنها ارتباط مستقيم داشته باشند؛ شخصاً با آنها ديدار کنند و از مشکلاتشان، آگاه شوند. امام [صفحه 66] مي فرمايد: مردم، غالباً رنج کشيده اند، درد ديده اند و بر آنها ستم روا شده است. بدين جهت، اگر فرصتي براي واگويي دردها و رنج ها پيدا کنند، شايد به درشتي سخن بگويند. لذا به کارگزاران خويش سفارش مي کند تا لحن درشت و گاه کَج خُلقي ها و تلخي ها و برخوردهاي ناصواب مردم را تحمّل کنند، هرگز در برخورد با آنان، خشم نگيرند، با چهره اي خندان و کلامي مهربان با مردم برخورد کنند، و اگر بر لغزش هايي از مردمانْ آگاه شدند که در پنهان و به دور از ديده ي مردمْ انجام داده اند، در مورد آنها تفحّص نکنند. امام علي عليه السلام مي کوشيد که پيوند مردم با حکومت، روشن، شفّاف و به دور از ابهام باشد. از اين رو، به کارگزاران سفارش مي کرد تا با تلاش و صداقت، زمينه هايِ سوءظن مردم به حکومت را بزدايند، و اگر غوغاسالاراني با جوسازي، کارگزاران را به تجاوز به حقوق مردمْ متّهم کردند، سعي کنند که با برخورد روياروي و صادقانه و توضيح و تشريح هاي شفّاف، دلايل اقدامات خود را روشن کنند و هرگز در ذهن مردمان، درباره ي حکومت، ابهامي باقي نگذارند، و اين همه، نشانِ ارج و عظمت مردم است در ديدگاه علي عليه السلام.
مردمداري، ارج نهادن به مردم، و توجّه به عموم آنان، از جلوه هاي والاي سياست هاي اجتماعي حکومت علوي است. در نگاه علي عليه السلام، تعامل مردم، بايد از سرِ مهر و شفقت باشد و حاکمان، بايد به مردم، ديدگاه هاي آنها و آرمان هايشان ارج بگذارند. سياستمداران، در حکومت ها غالباً مي کوشند تا «ملأ» و قدرت مآب ها و به ديگر سخن، خواصّ عرصه ي سياست را راضي نگه دارند،گرچه به بهاي نارضايتي مردم.
صفحه 66.