قاضي نعمان
[صفحه 16] «شرح خطب اميرالمؤمنين (ع)»... قاضي نعمان اين کتاب را در مقدمه «الهمّه في معرفة الأئمة»[1] از جمله آثار خود بر شمرده است.[2]. قاضي نعمان از قيروان است که به قاهره هجرت کرده است. او در خانوادهاي دانشور و در سايه پدر دانشور بر آمده و آوردهاند که در آغاز مذهب مالکي داشته و سپس به شيعه گرويده است. در گستردگي دانش و آگاهيهاي ژرف او از قرآن و فقه و حديث، شرح حال نگاران يک داستاناند؛ هر چند مورخاني چون ذهبي، به لحاظ اسماعيلي گري او و نيز نگاشتن آثاري در «مناقب» و «مثالب» بسيار بر او طعن زدهاند. قاضي نعمان آثار بسياري بر جاي نهاده، که برخي در گذرگاه زمان از ميان رفته و برخي در اختيار است. در اينکه قاضي شيعه دوازده امامي بوده و تقيه ميکرده است و يا اسماعيلي، سخن فراوان است.[3].
ابوحنيفه نعمانبن محمدبن منصوربن حيّون مغربي تميمي مصري(م363)، از فقيهان و قاضيان مصر در روزگار فاطمي است. او مجموعهاي از خطبههاي مولا را گرد آورده و شرح کرده است. کتابشناس بزرگ، علامه شيخ آقا بزرگ تهراني نوشتهاند:
صفحه 16.