راهکارهاي اجراي حقوق مردم و ادارهي دولت اسلامي
بخش عمدهاي از اين راهکارها را ميتوان در عهدنامهي امام علي (ع) با مالک اشتر [صفحه 12] نخعي- که به ولايت و حکومت مصر برگزيده شده بود- جستجو نمود. در اين عهدنامه و منشور، امام علي (ع) وظايف، راهکارها و مسئوليتهاي زمامدار اسلامي را در هدايت دولت اسلامي مشخص مينمايد. با دقت در راهنماييهاي سياسي- حکومتي امام (ع)، ميتوان چگونگي رعايت، احترام و اعمال حقوق مسلمين توسط زمامدار اسلامي را دريافت. بديهي است به کارگيري صحيح اين راهنماييها و راهکارهاي اجرايي، دولت اسلامي و رهبري آن را به سوي موفقيت سوق خواهد داد. امام علي (ع) در عهدنامهي خود، آيين حکومت داري را تبيين فرموده است و با دعوت زمامدار اسلامي به رعايت و احترام به حقوق مردم، الگوي صحيح مديريت دولت اسلامي را ارائه نموده است. در اين مبحث، با تشريح نامهي 53 امام (ع) در نهجالبلاغه، بهخ بررسي راهکارهاي اجرايي ادارهي دولت اسلامي و اعمال حقوق مردم ميپردازيم.
پس از تبيين حقوق رهبري بر مردم و حقوق مردم بر زمامدار اسلامي و شناخت هر يک از آن دو و بررسي وظايف و مسئوليتهاي متقابل آنها، شايسته است به چگونگي اعمال و اجراي حقوق مردم توسط زمامدار اسلامي پرداخته شود. رعايت، احترام و اعمال حقوق جامعهي اسلامي، در گرو شناخت و به کارگيري راهکارهايي است که با تمسک به آن، دولت اسلامي ميتواند در بقا و استمرار خود موفق و مطمئن باشد.
صفحه 12.
لزوم مردم داري و خوش رفتاري با مردم
عفو و گذشت از لغزشهاي مردم
عدالت گستري و ايجاد نظام و عدل اسلامي
ضرورت اهتمام به جماعت مسلمين
احتياط در برابر خواستههاي نا به جاي نزديکان
راندن افراد سخن چين و تفرقه جو
ضرورت پوشاندن بديها توسط زمامدار اسلامي
مشورت نکردن با زراندوزان، طمع کاران و بزدلان
دقت در انتخاب و گزينش وزيران و کارگزاران نظام اسلامي
تشويق نيکان و مجازات بدکاران
حفظ آداب و رسوم نيک گذشتگان
رايزني و مجالست بسيار با دانشمندان و فرزانگان
ادارهي سپاه اسلام و تعيين فرماندهاي شايسته
اهتمام بسيار رهبري به امور سپاهيان اسلام
رسيدگي به امر قضاوت و دادگستري
گزينش کارگزاران و عوامل اجرايي نظام
اهتمام به امور عوامل اجرائي نظام
مراقبت و نظارت بر عوامل و کارگزاران حکومتي
ادارهي امور اقتصادي و دارايي
صرف کردن ماليات و عوارض به آباداني شهرها
سهل گيري در اخذ ماليات از مردم
رسيدگي به امور بازرگانان، کسبه و تجار
مبارزه با احتکار و گرانفروشي
رسيدگي و اهتمام بسيار به امور محرومان جامعه
اداي حقوق محرومان و مستضعفان
عدم غفلت و سهل انگاري در اداي حقوق محرومان
سرپرستي يتيمان و کهنسالان
استماع درخواستهاي مردم و حضور نزد آنها
پرهيز از ظلم و ستم و اجحاف بر مردم
عدم استفاده خصوصي از بيتالمال مسلمين