3- قيس بن سعد عباده انصاري ، كارگزار آذربايجان


قيس بن سعد در ابتدا كارگزار حضرت در مصر بود، اما حضرت وى را عزل كرد و محمد بن ابى بكر را به عنوان جانشين او در مصر انتخاب نمود.
بعد از اين كه حضرت امير اشعث بن قيس را از كارگزارى آذربايجان عزل كرد، بنابه نقل يعقوبى ، قبل از جنگ صفين ، قيس را به عنوان استاندار جديد آذربايجان برگزيد. (801)
اما بنابر نقل بلاذرى ، انتخاب قيس بعد از جنگ صفين بوده است .(802)
زمانى كه قيس در آذربايجان بود حضرت طى نامه اى به وى چنين نوشت :
اما بعد: فان العالمين باللّه له ، خيار الخلق عنداللّه ، فالى المسلمين لغير الرّباء و السّمعة لفى اجر عظيم ، و فضل مبين و قد ساءلنى عبداللّه بن شبيل الاءحمسىّ الكتاب اليك فى امره ؛ و اوصيك به خيرا فانّى رايته و ادعا متواضعا حسن السّمت و الهدى .
و اءلن حجابك و اعمد للحق ، و لاتتّع الهوى فيضلّك عن سبيل اللّه ، والسّلام .(803)
اما بعد: پس به درستى كه خداشناسان براى خدا عمل مى كنند؛ آنان برگزيدگان مردم نزد خدا مى باشند و مسلمانانى كه براى غير ريا و شهرت عمل مى كنند، داراى اجرى بزرگ و برترى آشكار مى باشند و همانا عبداللّه بن احمد شبيل احمسى از من خواسته است تا درباره وى نامه اى به تو بنويسم و تو را به نيكى با او سفارش كنم و او را آرام و فروتن ، خوش رويّه و در مسير هدايت ديدم . پس از مردم روى پنهان مدار و در خانه ات را باز كن و قصد انجام حق را داشته باش و هواى نفس را پيروى مكن ، تا تو را از راه حق گمراه سازد والسلام .
اين نامه را يعقوبى با اندك تفاوتى در ابتداى آن نقل كرده است . (804)
وى مى نويسد: هنگامى كه اميرالمؤ منين آماده نبرد با معاويه شد، نامه ديگرى به قيس نوشت :
اما بعد: فاستعمل عبداللّه بن شبيل الاءحمسى خليفة لك و اقبل الى فانّ المسلمين قد اجمع ملاههم و انفادت جماعتهم فعجّل الاقبال فانا ساءحضرنّ الى المحلّين عند غرة الهلال انشاءاللّه و ما تاءخرى الّا لك قضى اللّه لنا ولك بالاحسان فى امرنا كلّه .
عبداللّه بن شبيل احمسى را به جانشينى خود بگمار و نزد من آى ؛ چه بزرگان مسلمانان تصميم گرفته و توده آنان سر به فرمان نهاده اند. پس در آمدن شتاب كن كه من بزودى در اول ماه - اگر خدا بخواهد - به سوى سركشان مى شتابم و عقب ماندنم جز براى تو نيست . خدا براى ما و تو در همه كارها به نيكى حكم كند.(805)
قيس طبق دستور حضرت ، در جنگ صفين شركت كرد و از آنجا كه شرح حال وى ضمن استانداران مصر ذكر شده است ، اينجا به همين مقدار اكتفا مى كنيم .