براى پاسخگوئى به سؤ الى كه در آغاز مقدّمه مطرح شد به نظرم رسيد كه دوران حكومت اميرالمؤ منين (ع ) را بررسى كرده و مشكلات و موانعى را كه حضرت با آن روبرو بود، مطرح نمايم . تا جامعه ما توجّه داشته باشد كه اجراى قوانين اسلام ، كار آسانى نيست اگر چه كارهاى اجتماعى و سياسى در دست حاكم اسلامى است ، ليكن اين مردم هستند كه با اطاعت و پيروى از رهبر مى توانند نقش اصلى را در اجراى احكام اسلامى به عهده بگيرند. و چنانچه مردم ، آمادگى لازم را براى پذيرش احكام اسلامى نداشته باشد. امكان اجراى قوانين تقليل پيدا مى كند و همان گونه كه ذكر شد امام خمينى (ره ) بارها به اين اشكال پاسخ داده اند.
در سال 1362 بدين منظور طراحى را با عنوان ((حكومت پنج ساله على (ع )) تهيّه و محورهاى آن را مشخص نمودم ولى توفيق تحقيق درباره آن را نيافتم تا اين كه در آبان ماه سال 1365 توفيق حاصل شد و به جبهه فاو اعزام شدم و آنجا كه محلّ ماءموريتم در منتهى اليه فاو به نام ((قشله )) يك مقر مهندسى بود و نيروهاى آن اكثرا رانندگان كاميون بودند، كه از طريق پل بعثت (پلى بود كه جهاد سازندگى خراسان با لوله هاى بزرگ در اروندرود ايجاد كرده بود) شن و ماسه به قشله و فاو مى آوردند؛ روزها به مطالعه مى پرداختيم و در آنجا مطالعه درباره يكى از محورهاى طرح مذكور را با نام كارگزاران اميرالمؤ منين (ع ) آغاز كردم .
كتاب نهج البلاغه را مقر تبليغات قرارگاه نوح به امانت گرفته و مطالعه درباره كارگزاران حضرت را با مطالعه نامه هاى نهج البلاغه آغاز نمودم كه در اين بخش نهج البلاغه نام چهارده تن از كارگزاران دوران حكومت على (ع ) ذكر شده است .
بعد از مراجعت از جبهه ، تحقيق و تتبع خود را ادامه دادم ، عمده تحقيقات من در روزهاى پنج شنبه ، جمعه ، ايّام تعطيل و در سفرهاى تبليغى بوده است . بعد از مدّتى مطالعه با استفاده از كتب دست اوّل تاريخى و متون معتبر مانند: الغارت وقعه صفين ، بحارالانوار، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، تاريخ طبرى ، انساب الاشراف ، كامل ابن اثير، تاريخ اعثم كوفى و كتب رجالى و... نام تعدادى از كارگزاران حضرت امير (ع ) استخراج نمودم و سپس به فيش بردارى درباره زندگانى آنان پرداختم و بعد از آن تنظيم و نگارش شرح حالشان را آغاز نمودم .
نگارش اوليّه جلد اوّل و دوّم با شرح حال عبداللّه بن عبّاس در شب جمعه 11/1/68 به پايان رسيد. بخش اوّل كتاب نيز در روز جمعه 17 شهريور سال 1368 در موطن اوّليه ام پايان يافت . در آغاز در نظر داشتم كه چاپ كتاب را تا تنظيم و نگارش جلد سوّم به تاءخير بيندازيم ؛ ولى از آنجا كه تنظيم و تهيّه مباحث آن نياز به زمان داشت ، ترجيح دادم كه اين دو جلد را چاپ نموده تا انشاءالله فرصت مناسب براى نگارش جلد سوّم فراهم شود.