انتخاب نام خلفا
[صفحه 28] حضرت علي (رض) چنين ذکر شده است: حسن، حسين، محمد اکبر، عباس، ابوبکر، عمر، عثمان، عبيدالله، جعفر، عبدالله، محمد اصغر، يحيي، عون و محمد اوسط.[1] . ابوبکر بن علي و عثمان بن علي (رض) همراه برادرشان امام حسين (رض) در کربلا به شهادت رسيدند و اضافه بر آن حضرت حسن (رض) نيز دو فرزندش را بنامهاي ابوبکر و عمر ناميد که در حادثه ي کربلا با عمويشان به شهادت رسيدند. بنا به گفتار انديشمند شيعي دکتر سيد محمد باقر حجتي، اميرالمومنين علاوه بر آنکه نام هاي خلفاي سه گانه را براي فرزاندني از خود برگزيد تا توده ي مردم احساس کنند ميان آن حضرت و اين خلفا که مجرديان رهنمودهاي او هستند اختلاف ريشه دار و تفرقه افکني وجود ندارد، علاوه بر همکاري و همسويي با آنها در مسائل ديني و سياسي و اجتماعي، در نماز جماعت آنها شرکت مي فرمود تا مردم خلا وجود آن حضرت را در اجتماع مسلمين احساس نکنند و تصور ننمايند که اميرالمومنين علي (رض) در سوي ديگر ره مي سپرد و پيوند خود را از جامعه اي که خلفا، زمامداري و قدرت اجرايي را در ميان مردم اين جامعه در دست دارند، گسسته است.[2] .شيخ حر عاملي در کتاب وسائل الشيعه («کتاب الصلوه»، ص 534) نقل مي کند: پيامبر خدا (ص) با خلفا وصلت کرد و علي (ع) پشت سر آنها نماز خواند.[3] . و مرحوم علامه شرف الدين عالم بزرگ شيعي در کتاب اجوبه مسائل موسي جارالله مي نويسد: اما الصلوه علي (ع) وراء ابي بکر و عمر فليست تقيه اذ حاشا الامام ان يجعل عبادته تقيه و يجوز للشيعي ان يقتدي بالسني. (اما نماز علي (ع) پشت سر ابوبکر و عمر، از راه تقيه نبوده چون امام منزه و دور است از اينکه عبادت خود را به طور تقيه انجام دهد و جايز است که شيعي [صفحه 29] در نمازش به سني اقتدا کند.)[4] . بدين سان مشاهده مي نماييم که حضرت علي (رض) مدت 23 سال در حيات پيامبر (ص) و 25 سال بعد از وفات آن حضرت (ص) با ايشان رفت و آمد و برخورد نزديک داشت و رابطه ي خانوادگي و قرابت سبب داشت. زيرا حضرت ابوبکر (رض) و حضرت عمر (رض) هر دو پدر زن پيامب ر(ص) و حضرت عثمان (رض) و حضرت علي (رض) داماد آن حضرت (ص) بودند و حضرت عمر (رض) داماد حضرت علي (رض) بود و حضرت علي (رض) همسر بيوه ي حضرت ابوبکر (رض)- يعني اسما بنت عميس بود که پس از فوت حضرت ابوبکر، با او ازدواج کرد. در همه ي جنگ ها و دشواري ها و مسائل اسلامي و رفت و آمدهاي خانوادگي پيامبر اکرم (ص)، نام اين چهار تن ديده مي شود. حضرت ابوبکر (رض)، حضرت زهرا (رض) را براي حضرت علي (رض) خواستگاري کرد و سپس مامور خريد جهيزيه شد. حضرت عمر (رض) در زمان خلافتش بارها با حضرت علي (رض) مشورت نمود که به چند مورد آن اشاره شد. حضرت علي (رض) نيز محمد بن ابوبکر (رض) را چون يکي از فرزندانش بزرگ کرد، چون با مادرش اسما بنت عميس ازدواج نموده بود و به هنگام خلافت، وي را به زمام داري مصر برگزيد و و قتي دو دختر يزدگرد را به مدينه آوردند حضرت علي (رض) يکي را به عقد امام حسين (رض) و ديگري را به عقد محمد بن ابي بکر (رض) در آوردند. محمد بن ابي بکر از وي صاحب پسري شد بنام قاسم که او با دختر عموي خود اسما دختر عبدالرحمن بن ابي بکر (رض) ازدواج کرد و از وي دختري بنام ام فروه به دنيا آورد که همسر امام باقر (رض) و مادر امام صادق (رض) از دو راه جد مادري من است.[5] . آيت الله محمد صالح حائري مازندراني با تعبيري زيبا ضمن نقل گفتار علامه [صفحه 30] محمد تقي قمي که مي گويد: «به دست اينان يعني پشتيبان صالح و زعماي بعد از پيغمبر (ص)، اختلاف در دايره ي خردمندانه اي محصور گرديد و براي آن اثري که با وحدت اسلامي مضر باشد قرار داده نشد تا دشمنان اسلام از آن سوء استفاده نمايندو در حقيقت اين اختلاف راي و نظر بود نه مشاجره و کشمکش.»، مي فرمايد: به نظر من بهتر است که حتي نام خلاف هم بر آن نگذاريم چه رسد به مشاجره و کشمکش، زيرا در آن هنگام انکار منزلت امام ونص و اهليت امام براي خلافت و يا ملکات فاضله و صلاحيت وي براي زعامت نبود، بلکه تنها گلايه اي بود که چرا بي حضور و مشورت وي به امر خلافت و انتخاب خليفه مبادرت ورزيده اند، و حتي امام (ع) اعتراف کرد که مسبب شتاب و عجله در انتخاب خليفه سعد بن عباده (رض) از انصار خزرجي بوده است.[6] .
در کتاب کشف الغمه في معرفه الائمه تاليف علامه ابن الحسن علي بن عيس الاربلي (متوفي 683 ه. ج 1، ص 440) و منتهي الامال اثر حاج شيخ عباس قمي، اسامي پسران
صفحه 28، 29، 30.