اوّل شاهد وحي
وقتي که فرشته وحي براي نخستين بار در غار حراء بر حضرت محمّد صلي الله عليه وآله وسلم نازل شد و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، علي عليه السلام در کنار آن حضرت بود و آن روز از همان ماهي بود که حضرت محمّد صلي الله عليه وآله وسلم براي عبادت به غار حراء مي رفت. حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در «خطبه قاصعه» در اين باره مي فرمايد: وَ لَقَدْ کْانَ يُجْاوِرُ في کُلِّ سِنَةٍ بِحِراء، فأراهُ. لايُراهُ غيْري... وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّيْطن حينَ نُزُولِ الْوَحْيِ عَلَيْهِ، فَقُلْتُ يا رَسُولَ اللَّه ما هذِهِ الرَّنَّة؟ فَقالَ: هذا الشَّيطانُ قَدْ أيَسَ مِنْ عِبادَتِهِ، اِنَّکَ تَسْمَعُ ما اَسْمزعْ وَتَري ما أري، اِلاَّ أنَّکَ لَسْتَ بِنَبِيٍّ وَ لکَنَّکَ لَوَزيرٌ وَ اِنَّکَ لَعَلي خَيْرٍ. «پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم هر سال در غار حراء به عبادت مي پرداخت و جز من کسي او را نمي ديد...، هنگامي که وحي بر آن حضرت نازل شد، صداي ناله شيطان را شنيدم. به رسول اللَّه صلي الله عليه وآله وسلم عرض کردم: اين ناله چيست؟ فرمود: اين ناله شيطان است و علّت ناله اش اين است که او از اينکه در روي زمين اطاعت شود، نااميد گشته است. آنچه را من مي شنوم تو نيز مي شنوي و آنچه را که مي بينم تو نيز مي بيني، جز اينکه تو پيامبر نيستي، بلکه وزير (من) و بر خير و نيکي هستي.»[2] . اين گفتار گرچه مي تواند مربوط به عبادت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم در حراء در دوران پس از رسالت باشد، ولي قرائن گذشته و اينکه عبادت پيامبر در حراء غالباً قبل از رسالت بوده است، نشان مي دهد که اين گفتار مربوط به دوران قبل از رسالت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم است که سبب شد در همان دوران کودکي با قلب حسّاس، و ديده نافذ و گوش شنوا، چيزهايي را ببيند و اصواتي را بشنود که براي مردم عادّي ممکن نبود. ابن ابي الحديد معتزلي در شرح نهج البلاغه مي نويسد: «در کتب صحاح روايت شده است که وقتي جبرئيل براي نخستين بار بر پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نازل گرديد و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، علي عليه السلام در کنار پيامبر اسلام بود».[3] . از امام صادق عليه السلام نقل شده است که فرمود: علي عليه السلام پيش از رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم همراه آن حضرت نور نبوّت را مي ديد و صداي فرشته را مي شنيد. پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم به او فرمود: اگر من خاتم پيامبران نبودم، تو شايستگي مقام نبوّت را داشتي ولي تو وصيّ و وارث من، سرور اوصياء و پيشواي پرهيزگاران مي باشي.
پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم پيش از آنکه به رسالت مبعوث شود، سالي يک ماه در غار حراء به عبادت مي پرداخت و در اين مدّت اگر تهيدستي نزد وي مي رفت، به او طعام مي داد و وقتي که ماه به پايان مي رسيد و مي خواست به خانه برگردد، ابتداء به مسجد الحرام مي رفت و هفت بار خانه خدا را طواف مي کرد و سپس به منزل خود باز مي گشت.[1] .