انقراض خوارج
[صفحه 121]
اين جمعيت در اواخر دهه چهارم قرن اول هجري در اثر يک اشتباهکاري خطرناک به وجود آمدند و بيش از يک قرن و نيم نپائيدند. در اثر تهورها و بي باکيهاي جنون آميز مورد تعقيب خلفا قرار گرفتند و خود و مذهبشان را به نابودي و اضمحلال کشاندند و در اوائل تأسيس دولت عباسي يکسره منقرض گشتند. منطق خشک و بي روح آ نها و خشکي و خشونت رفتار آنها، مباينت روش آنها با زندگي، و بالاخره تهور آنها که «تقيه» را حتي به مفهوم صحيح و منطقي آن کنار گذاشته بودند آنها را نابود ساخت. مکتب خوارج مکتبي نبود که بتواند واقعا باقي بماند، ولي اين مکتب اثر خود را باقي گذاشت. افکار و عقائد خارجيگري در ساير فرق اسلامي نفوذ کرد و هم اکنون «نهرواني» هاي فراوان وجود دارند و مانند عصر و عهد علي خطرناکترين دشمن داخلي اسلام همينها هستند، همچنانکه معاويه ها و عمر و عاص ها نيز همواره وجود داشته و وجود دارند و از وجود «نهرواني» ها که دشمن آنها شمرده مي شوند به موقع استفاده مي کنند.
صفحه 121.