آخرت گرايي
انسان مي خواهد هميشه باشد، جاودانه گردد، عمر او، لذّت او، زندگي او نابود نشود، که غريزه «مطلق خواهي» در ذات انسان است، و اين ايده آل در دنياي فناپذير تحقّق نمي پذيرد، پس بايد به ديار ديگري سفر کرد که تنها پاسخ مثبت اين غريزه، بهشت جاويدان است. آخرت گرائي، بهشت گرائي و زندگي جاودانه پس از مرگ مي تواند به غريزه مطلق خواهي انسان پاسخ مثبت دهد که: حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام فراوان به اين نکته اشاره داشت و فرمود: اِنَّما خُلِقْتَ لِلاخِرَةِ لالِلدُّنْيا[1] . (همانا تو براي زندگي جاويدان آخرت آفريده شدي، نه دنياي زودگذر.) و نسبت به شهداي اسلام فرمود: وَبَاعُوا قَلِيلاً مِنَ الدٌّنْيَا لاَيَبْقَي، بَکَثِيرٍ، مِنَ الْآخِرَةِ لاَ يَفْنَي، مَا ضَرَّ إِخْوَانَنَا الَّذِينَ سُفِکَتْ دِمَاؤُهُمْ وَهُمْ بِصِفِّينَ أَلاَّ يَکُونُوا اَلْيَوْمَ أَحْيَاءً؟ يُسِيغُونَ اَلْغُصَصَ وَيَشْرَبُونَ الرَّنْقَ! قَدْ - وَاللَّهِ - لَقُوا اللَّهَ فَوَقَّاهُمْ أُجُورَهُمْ، وَأَحَلَّهُمْ دَارَ الْأَمْنِ بَعْدَ خَوْفِهمْ. (بندگان نيکوکار و برگزيده خدا آماده رحيل گرديده اند؛ و کمي ازدنياي فاني را با آخرت که در آن فنا نيست معاوضه کردند، راستي برادران ما که خونشان در صفّين ريخت. اگر امروز زنده نيستند چه زيان ديده اند، خوشا به حالشان که نيستند تا از اين لقمه هاي گلوگير بخورند! و از اين آبهايي ناگوار بنوشند! به خدا سوگند آنها خدا را ملاقات کردند و پاداششان را داد و آنها را بعد از «خوف» در سراي «امن» خويش جايگزين ساخت.)[2] . و بارها رهنمود مي داد که: فَکوُنُوا مِنْ اَبْناءِ اَلآخِرَةِ وَلاتَکُونُوا مِنْ اَبْناءِ الدٌّنْيا (از فرزندان آخرت باشيد، نه از فرزندان دنيا)[3] . سياست آموزشي امام علي عليه السلام بر همين اصل معنوي تکيه دارد که روحِ «آخرت گرائي» را تقويت کند و از انواع دنياپرستي ها، شهوت زدگي ها و هواپرستي ها، جامعه را برهاند که يکي از آثار ارزشمند آن، شجاعت در ميدان جنگ و مقابله با فرار و خواري است.
در فرهنگ اسلامي يکي از عوامل مهمّ بازدارنده انسان از انواع زشتي ها، ظلم و ستم ها، فرارها و زدگي ها، آخرت گرائي است، زيرا: