ارزيابي صحيح اخبار و اطلاعات

همه مي دانيم که بسياري از گفته ها و شنيدني ها، واقعيّت ندارند.

و بسياري حقائق را با باطل بهم مي آميزند.

و بسياري براي اغراض شوم و شيطاني خود انواع شايعات را ساخته و پرداخته و با رواج آن أذهان عمومي را متزلزل مي سازند.

پس هر خَبري را نبايد راست پنداشت.

که نقل کنندگان اخبار فراوانند.

يکي از راه هاي کشف واقعيّت ها، ارزيابي صحيح، اخبار و اطّلاعات است.

اگر با معيارهاي حساب شده، و ملاک هاي صحيح اخبار بدست آمده را درست ارزيابي کنيم و با اصول منطقي، ارزش هايي که بر فرد و جامعه حاکم است را به نقد و برّرسي اخبار بپردازيم،

هر دروغي را باور نخواهيم کرد،

و هر خبري را راست نخواهيم پنداشت که حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَايَةٍ لَا عَقْلَ رِوَايَةٍ، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِيرٌ، وَرُعَاتَهُ قَلِيلٌ.

«چون خبري را شنيديد، آن را درک کرده عمل کنيد، نه بشنويد و نقل کنيد، زيرا راويان علم فراوان، و عمل کنندگان آن اندکند.»[1] .

---

1. حکمت 98 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، اسناد و مدارک اين حکمت به شرح زير است:
   

   1- محاضرات الادباء ج 1 ص 14: راغب اصفهاني (متوفاي 513 ه)
   

   2- اصول کافي ج 2 ص 68/84: کليني (متوفاي 328 ه)
   

   3- فروع کافي ج 5 ص 35: کليني (متوفاي 328 ه)
   

   4- غررالحکم ص111 وج1 ص321 وج2 ص260: آمدي (متوفاي 588 ه)
   

   5- روض الاخيار ص 10: محمد بن قاسم
   

   6- کتاب وافي ج 14 ص 24: فيض کاشاني(متوفاي1091ه)
   

   7- تحف العقول ص228: ابن شعبه حراني (متوفاي 380 ه)
   

   8- تذکرة الخواص ص 134: ابن جوزي حنفي (متوفاي 654 ه)
   

   9- بحارالانوارج161/2وج370/74وج75ص105: مجلسي (متوفاي 1110 ه)
   

   10- روضة الواعظين ص4: ابن فتّال نيشابوري(متوفاي 508ه)
   

   11- روضه کافي ج 8 ص 391 ح586: کليني (متوفاي 328 ه)
   

   12- مشکاة الانوار ص437 ح15/1468: طبرسي (متوفاي قرن7ه).