ابو علي سينا
«و براي اين بود که شريف ترين انسانها و عزيزترين انبيا و خاتم رسولان (ص) با مرکز حکمت و فلک حقيقت و خزانه ي عقل، يعني امير المؤمنين (ع) چنين گفت که: «يا عليُُّّ اِذا رأيت الناس يتقرّبون اًّلي خالقهم بأنواع البِرِّ تَقرَّبْ أنتَ اًّليه بأنواع العقل تَسبِقُهُم؛ اي علي! چون مردمان در کثرت عبادت رنج برند، تو در ادراک معقول رنج بر تا بر همه سبقت گيري». و اين چنين خطاب را جز چون او، بزرگي راست نيامدي که او در ميان خلق، چنان بود که معقول در ميان محسوس، لا جرم چون با ديده ي بصيرتِ عقل، مدرکِ اسرار گشت همه ي حقايق را دريافت و ديدن، حکم داد و براي اين بود که گفت: «لو کُشفَ الغطأُ ما ازددتُ يقيناً؛ اگر پرده برداشته شود، بر يقين من افزوده نگردد». هيچ دولت آدمي را زيادت از ادراک معقول نيست، بهشتي که به حقيقت آراسته باشد به انواع زنجبيل وسلسبيل، ادراک معقول است و دوزخ با عقاب و اشغال متابعت، اشغال جسماني است که مردم در بندِ هوا افتند و در جحيمِ خيال بمانند».[1] . آري، علي (ع) در بين صحابه و مردم ديگر «کالمعقول بين المحسوس» بود، او عقل است و ديگران حس. حواس، نيازمند به عقل اند و عقل، رهبر حواس است.
ابن سينا(ره)، فيلسوف بزرگ اسلامي، در رساله ي معراجيه که به زبان فارسي است، مي گويد: