افشاي ماهيّت حسن بصري
و در ماجراي جنگ جمل نيز مردم را دچار تزلزل مي کرد، امّا نمي دانست و درک نمي کرد که جاهل است. پس از جنگ جمل و آزاد شدن شهر بصره، حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام در مسجد جامع شهر، سخنراني مي کرد و حسن بصري در ميان جمعيّت نشسته به ظاهر سخنان امام علي عليه السلام را مي نوشت و با تظاهر و ريا، خودي نشان مي داد. حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام براي افشاي ماهيّت نفوذي او که در گمراهي مردم نقش داشت، فرمود: هر قومي همانند قوم موسي «سامري» دارد (آن کس که گوساله درست کرد و يهوديان را در چند روز غيبتِ پيامبرِ خدا، گوساله پرست کرد.) و حسن بصري، سامريّ اين امّت اسلامي است، با اين تفاوت که سامري زمان موسي عليه السلام مي گفت: لامَساسَ (با من تماس نگيريد.) و سامري زمان ما مي گويد: لاقِتالَ (جنگ نکنيد)[1] .
حسن بصري از عالم نماياني بود که فکر مي کرد از ديگران بهتر مي فهمد