قضاوت در ضمانت الاغ يا گاو نر

مرحوم شيخ طوسي در کتاب خود آورده است:

حضرت صادق آل محمّد به نقل از پدر بزرگوارش امام محمّد باقر صلوات اللّه عليهم حکايت کند:

در زمان حضرت رسول صلّي اللّه عليه و آله قضيّه اي مهمّ اتّفاق افتاد؛ و آن اين بود که گاو نري، يک الاغ را کشت؛ صاحبان آن دو حيوان جهت تعيين خسارت به حضور پيامبر اسلام صلّي اللّه عليه و آله آمدند در موقعي که آن حضرت در جمع گروهي از اصحاب و انصار نشسته بود.

پس از عرض سلام، اجازه سخن خواستند و چون آن بزرگوار اجازه فرمود، شاکي و متشاکي، ادّعا و شکايت خود را مطرح کردند؛ و حضرت رسول پس از شنيدن سخنان آن دو نفر، خطاب به ابوبکر نمود و فرمود: بين ايشان قضاوت و تعيين خسارت کن.

ابوبکر عرض کرد: يا رسول اللّه! حيواني، حيوان ديگري را کشته است، خسارتي ندارد.

پس از آن قضاوت را به عمر پيشنهاد نمود و او نيز مانند ابوبکر پاسخ داد.

آن گاه خطاب به عليّ بن ابي طالب نمود و فرمود: يا عليّ! تو بين آن ها قضاوت نما.

لذا اميرالمؤمنين عليّ صلوات اللّه عليه اظهار داشت: مانعي ندارد و افزود: چنانچه گاو نر در طويله يا چراگاه الاغ وارد شده و آن را کشته است؛ پس صاحب گاو ضامن است و بايد خسارت الاغ را بپردازد.

ولي چنانچه الاغ در طويله يا چراگاه گاو، وارد گرديده است و توسّط گاو کشته شده، هيچ ضمانتي بر کسي نيست.

در اين هنگام، حضرت رسول صلّي اللّه عليه و آله دست هاي مبارک خود را به آسمان بلند نمود و چنين اظهار داشت:

حمد و ستايش بي حدّ، خداوندي را که بعد از من شخصي را جهت امامت و خلافت برگزيد، که همانند پيغمبران عليهم السلام حکم و قضاوت مي نمايد.[1] .

تهذيب الا حکام: ج 10، ص 229، ح 34.