پنج نان و سوّمين نفر
روزي دو نفر مسافر جهت خوردن غذا و استراحت در محلّي فرود آمدند، يکي از آن دو نفر سه قرص نان و ديگري پنج قرص نان همراه خود داشت. در اين بين شخص ثالثي نيز از راه رسيد؛ و پس از سلام و احوالپرسي، کنار آن ها نشست و هر سه نفر مشغول خوردن غذا شدند و آن هشت نان را، بطور مساوي خوردند تا سير گشتند. شخص ثالث موقع خداحافظي مقدار هشت درهم در مقابل آنچه خورده بود، به آن ها داد و رفت. و بين آن دو نفر صاحب نان ها نزاع در گرفت؛ و صاحب پنج قرص نان گفت: از اين مقدار پول، پنج درهم آن براي من است و سه درهم باقي مانده براي تو مي باشد که سه نان داشته اي، ولي او نپذيرفت؛ و چون به توافق نرسيدند، جهت حلّ اختلاف محضر مبارک امام عليّ عليه السلام شرفياب شدند. وقتي موضوع را مطرح کردند، حضرت به صاحب سه نان فرمود: اي مرد! رفيق تو انصاف را رعايت کرده است و بهتر است که به همان مقدار راضي باشي. او در پاسخ گفت: قبول ندارم مگر آن که پول ها به عدالت در بين ما تقسيم شود. اميرالمؤمنين عليّ عليه السلام اظهار نمود: من اگر بخواهم پول ها را به عدالت تقسيم کنم به ضرر تو مي باشد، چون حقيقت عدالت، آن است که يک درهم حقّ و سهم تو خواهد بود؛ و هفت درهم ديگر سهم صاحب پنج نان مي باشد. آن شخص اعتراض کرد و گفت: يا اميرالمؤمنين! او حاضر بود که سه درهم به من بدهد، ولي من نپذيرفتم، اکنون شما مي فرمائيد که تنها يک درهم سهم من مي باشد؟! سپس افزود: يا اميرالمؤمنين! تقاضا دارم برايم توضيح دهيد. امام عليه السلام فرمود: شما روي هم، هشت عدد نان داشته ايد، که سه نفر با هم خورده ايد؛ و مجموع سهام، 24 سهم مي شود که 15 سهم حقّ صاحب پنج نان است؛ و 9 سهم حقّ تو خواهد شد. و صاحب پنج نان 13 از پانزدهم سهم خود را خورده است، بنابر اين هفت سهم يعني 7 درهم طلب دارد؛ و تو هم 13 يعني 8 سهم از 9 سهم خود را خورده اي و يک درهم طلب داري. او هم راضي شد و قبول کرد، که يک درهم حقّ اوست.[1] .
در روايات متعدّدي وارد شده است: