نامه پادشاه روم
آن چيست که تمامش دهان است؟ آن آتش است. آن چيست که تمامش پا است؟ آن آب است. آن چيست که تمامش بال است؟ آن باد است. آن کيست که فاميلي نداشت؟ آن حضرت آدم بود. آن چيست که روح ندارد اما نفس مي کشد؟ آن صبح است زيرا که خداوند فرموده است: «و الصبح اذا تنفس...» صداي ناقوس چه مي گويد؟ ناقوس مي گويد: عدلا عدلا صدقا صدقا. ان الدنيا قد غرتنا و استهوتنا تمضي الدنيا قرنا قرنا. ما من يوم يمضي عنا الا اوهي منارکنا ان الموت قد اخبرنا انا نرحل فاستوطنا. بدرستي که دنيا ما را فريب داد. قرن قرن مي گذرد. هيچ روزي از ما نمي گذرد جز اين که رکني از ما را سست و خراب مي کند. براستي که مرگ ما را خبر داده که ما مي خواهيم رفت. پس ما دل بسته و وطن و نموده ايم.» هنگامي که اين نامه بدست پادشاه روم رسيد و آن را خواند، در بهجت و تعجب فرو رفت و گفت: اين جواب صادر نشده مگر از خانه نبوت و پيامبري. و بعد گفت: چه کسي اين جواب را نوشته است؟ گفتند: داماد پيامبر علي عليه السلام آن را نوشته است. بعد از آن پادشاه روم نامه اي خطاب به آن حضرت نوشت: سلام عليک. اما بعد. پس من مطلع شدم بر نامه شما دانستم که شما از خاندان نبوت و معدن رسالت و موصوف به شجاعت و علم هستي. من علاقه دارم که براي من روشن کني که مذهب و روش شما چيست؟ حال سؤال مي کنم که با توجه به آياتي که در رابطه با روح آمده است، روح چيست؟ والسلام. آن حضرت در پاسخ نوشت: عليکم السلام و اما بعد، روح نکته لطيف و لمعه شريفه اي است که از صنعت آفريدگار و قدرت ايجادکننده اش آن را از خزائن ملکش بيرون آورده و در ملکش ساکن گردانيده است. پس آن در نزد تو وسيله اي است به امانت. پس هر گاه گرفتي مالت را که نزد اوست. مي گيرد مال خودش را که پيش تو است والسلام. و اين گونه بود که اسلام ناب محمدي از طريق علم و دانش امام علي عليه السلام به سراسر دنيا منتشر شد.[1] .
روزي پادشاه روم، نامه اي به عمر نوشت و در آن سؤالات زيادي را مطرح کرد تا عمر به آنها پاسخ بدهد. عمر آن سؤالات را به يارانش داد تا که پاسخ بدهند اما هيچکس نتوانست. ناچار به سراغ حضرت علي عليه السلام رفت و از او خواهش کرد که پاسخ آن سؤالات را بدهد. حضرت علي عليه السلام هم پس از مطالعه نامه جوابي را نوشت و آن را به روم فرستاد. متن نامه حضرت اين گونه است: «بسم الله الرحمن الرحيم؛ اي پادشاه روم من به کمک خداوند و به برکت پيامبرمان محمد صلي الله عليه و آله و سلم پاسخ سؤالات شما را مي دهم. سؤال اول: آن چيست که خدا آنرا نمي داند؟ جواب: آن قول و حرف شماست که براي او فرزند و همسر و شريک قائل شده ايد. سؤال دوم: آن چيست که نزد خداوند نيست؟ جواب آن ظلم و ستم است.