سيّد هبة الدّين شهرستاني
شخصي از «امين النّخله» خواست که چند کلمه از سخنان امام علي عليه السلام را برگزيند تا وي کتاب گرد آورده در آن منتشر کند. دانشمند مزبور در پاسخ وي چنين نوشت: از من خواسته اي که صد کلمه از گفتار بليغ ترين نژاد عرب «ابوالحسن علي عليه السلام» را انتخاب کنم تا تو آنرا در کتابي منتشر سازي، من اکنون دسترسي به کتابهائي که اين نظر را تأمين کند ندارم، مگر کتاب هاي چندي که از جمله نهج البلاغه است. اين کتاب با عظمت را با مسرّت تمام ورق زدم، به خدا نمي دانم از ميان سخنان علي عليه السلام چگونه فقط صد کلمه انتخاب کنم، بلکه بايد بگويم سخني را از سخن ديگر جدا سازم؟ اين کار به اين مي ماند که دانه ياقوتي را از کنار دانه ديگر بردارم. بالاخره من اين کار را کردم در حاليکه دستم ياقوت هاي درخشنده را پس و پيش مي کرد، ديدگانم از تابش نور آنها خيره مي گشت، باور کردني نيست که بگويم بواسطه تحيّر و سرگرداني، با چه سختي، کلمه اي را از اين معدن بلاغت بيرون مي آوردم، بنابر اين تو اين صد کلمه را از من بگير و بياد داشته باش که اين صد کلمه پرتوهائي از نور بلاغت و غنچه هائي از شکوفه فصاحت است. آري نعمت هائي که خداوند متعال از راه سخنان علي عليه السلام بر جهان عرب و جامعه عرب ارزاني داشته خيلي بيش از اين صد کلمه است. شهرستاني در کتاب ديگري مي نويسد: از سخنان مِستر گرينکوي انگليسي استاد ادبيّات عرب در دانشکده عليگره هندوستان، که در محضر استادان سخن و ادبائي که در مجلس حاضر بودند، از اعجاز قرآن ار او پرسيدند، در پاسخ آنان گفت: قرآن را برادر کوچکي است که نهج البلاغه نام دارد، آيا براي کسي امکان دارد که مانند اين، برادر کوچکي را بياموزد تا ما را مجال بحث از برادر بزرگ (قرآن کريم) و امکان آوردن نظير آن باشد؟[1] .
علاّمه فقيد سيّد هبة الدّين شهرستاني در کتاب «مَا هُوَ نَهْجُ الْبَلاَغَه» «نهج البلاغه چيست؟» چنين مي نويسد: