تدوين و تأليف کُتُب علمي
امّا براي حفظ سرمايه هاي علمي، فرهنگي امّت اسلامي بايد نهضت تدوين و تأليف را تحقّق مي بخشيد. امام علي عليه السلام يکي از آغازگران نهضت تأليف و تدوين در امّت اسلامي بود و همگان را به نوشتن و تدوين کُتُب مفيد، سفارش مي فرمود. اوّل کسي که قرآن را جمع آوري و به سبک شايسته اي نوشت علي عليه السلام بود.[1] . اوّل کسي که کتابي در احکام دين نوشت تا پاسخگوي نيازهاي عقيدتي و فقهي جامعه باشد، حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام بود. اوّل کسي که علم نحو را مطرح و تکميل و آموزش داد امام علي عليه السلام بود. کتاب فقهي اميرالمؤمنين عليه السلام طبق نقل امام صادق عليه السلام کتابي مفصّل و داراي صفحاتي بي شمار بود که فرمود: کاغذهاي آن 70 ذرع طول داشت «به ذراع رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم» که با خطّ امام نگاشته شد و تمام حلال و حرام در آن مشروحاً بيان گرديد. و هر چيزي که انسان ها و امّت اسلامي نياز داشتند و دارند جواب آن در اين کتاب آمده است.[2] .
درست است که در روزهاي نخستين اسلام با تکيه به حافظه هاي قوي، قرآن و احاديث را حفظ مي کردند و سينه به سينه منتقل مي نمودند،