پرهيز از برخي اقسام علوم











پرهيز از برخي اقسام علوم



در روزگاران گذشته يکي از اقسام علم نجوم وستاره شناسي بود که در غيب گوئي کاربُرد داشت.

که زندگي و مرگ و تولّدِ اشخاص و حوادث و تحوّلات اجتماعي و به قدرت رسيدن و شکست قدرت ها و حکومت ها را تا حدودي بازگو مي کردند.

البته بسياري هم دکّان باز کرده از اين راه روزي مي خوردند که غالباً پيشگوئي هاي آنان دروغ بود.

عبداللَّه بن عوف نقل کرد:

امام علي عليه السلام عازم جنگ نهروان بود که منجّمي آمد و فرمود:

اگر در اين ساعت حرکت کنيد شکست مي خوريد.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

تو از حوادث غيب چه مي داني؟ تو چه مي داني در شکم اين حيوان چيست؟ نر يا ماده؟

هر کس تو را تصديق کند قرآن را انکار کرده است.

سپس امام علي عليه السلام به اصحابش فرمود:

با نام خدا حرکت کنيد.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام و لشگريانش به نبرد خوارج رفتند و با پيروزي بازگشتند.

آنگاه امام علي عليه السلام مردم را نصيحت فرمود:

أَتَزْعَمُ أَنَّکَ تَهْدِي إِلَي السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ؟ وَتُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ؟ فَمَنْ صَدَّقَکَ بِهذَا فَقَدْ کَذَّبَ الْقُرْآنَ، وَاسْتَغْني عَنِ الْإِسْتِعَانَةِ بِاللَّهِ فِي نَيْلِ الَْمحْبُوبِ وَدَفْعِ الْمَکْرُوهِ.

وَتَبْتَغِي فِي قَوْلِکَ لِلْعَامِلِ بِأَمْرِکَ أَنْ يُولِيَکَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ، لِأَنَّکَ - بِزَعْمِکَ - أَنْتَ هَدَيْتَهُ إِلَي السَّاعَةِ الَّتِي نَالَ فِيهَا النَّفْعَ، وَأَمِنَ الضُّرَّ!!

أَيُّهَا النَّاسُ، إِيَّاکُمْ وَتَعَلُّمَ النُّجُومِ، إِلَّا مَا يُهْتَدَي بِهِ فِي بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ، فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَي الْکَهَانَةِ، وَالْمُنَجِّمُ کَالْکَاهِنِ، وَالْکَاهِنُ کَالسَّاحِرِ، وَالسَّاحِرُ کَالْکافِرِ! وَالْکافِرُ فِي النَّارِ! سِيرُوا عَلَي اسْمِ اللَّهِ.

(به هنگام حرکت براي نبرد با خوارج، شخصي با پيشگويي از راه شناخت ستارگان گفت: اگر در اين ساعت حرکت کنيد، پيروز نمي شويد و من از راه علم ستاره شناسي اين محاسبه را کردم.

امام علي عليه السلام فرمود:)

«گمان مي کني تو از آن ساعتي آگاهي که اگر کسي حرکت کند زيان نخواهد ديد؟ و مي ترساني از ساعتي که اگر کسي حرکت کند ضرري دامنگير او خواهد شد؟ کسي که گفتار تو را تصديق کند، قرآن را تکذيب کرده است، و از ياري طلبيدن خدا در رسيدن به هدفهاي دوست داشتني، و محفوظ ماندن از ناگواريها، بي نياز شده است.

گويا مي خواهي به جاي خداوند، تو را ستايش کنند! چون به گمان خود مردم را به ساعتي آشنا کردي که منافعشان را به دست مي آورند و از ضرر و زيان در امان مي مانند.

اي مردم، از فرا گرفتن علم ستاره شناسي براي پيشگويي هاي دروغين، بپرهيزيد، جز آن مقدار از علم نجوم که در دريانوردي و صحرانوردي به آن نياز داريد، چه اينکه ستاره شناسي شما را به غيب گويي و غيب گويي به جادوگري مي کشاند، و ستاره شناس چون غيب گو، و غيب گو چون جاودگر و جادوگر چون کافر و کافر[1] در آتش جهنم است. با نام خدا حرکت کنيد.»[2] .

إيّاکُمْ وَ تَعْلُّمِ النُّجُومِ إلاّ ما يَهْتَديفي بَرٍّ أوْ بَحْر[3] .

«از علم نجوم بپرهيزيد مگر آن مقدار که در صحرا نوردي و دريانوردي لازم است»









  1. منجّم، از طريق ستاره شناسي پيشگويي مي کند و کاهِن (غيب گو) با کمک گرفتن از شيطان و جن خبر مي دهد، مي گويند شخص مورد نظر عفيف بن قيس برادر اشعث بن قيس بود.
  2. خطبه 79 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف.
  3. امالي صدوق ص 338، وخطبه 79 نهج البلاغه معجم المفهرس.