دفاع از حقوق زن
و از نظر کاربُردي عدالت را متناسب با روح و روان و شرائط حاکم بر هر موجودي رعايت مي کرد، به زن و مرد، يکسان نمي نگريست، بلکه جايگاه ارزشي هر کدام را به روشني مي شناخت و به آن عمل مي فرمود، حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در نامه اي به فرزندش امام مجتبي عليه السلام نوشت: وَلَا تُمَلِّکَ الْمَرْأَةَ مِنْ أَمْرِهَا مَا جَاوَزَ نَفْسَهَا، فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ، وَلَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ وَلَا تَعْدُ بِکَرَامَتِهَا نَفْسَهَا، وَلَا تُطْمِعْهَا فِي أَنْ تَشْفَعَ لِغَيْرِهَا. وَإِيَّاکَ وَالتَّغَايُرَ فِي غَيْرِ مَوْضِعِ غَيْرَةٍ، فَإِنَّ ذلِکَ يَدْعُو الصَّحِيحَةَ إِلَي السَّقَمِ، وَالْبَرِيئَةَ إِلَي الرَّيْبِ. وَاجْعَلْ لِکُلِّ إِنْسَانٍ مِنْ خَدَمِکَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَإِنَّهُ أَحْرَي أَلَّا يَتَوَاکَلُوا فِي خِدْمَتِکَ. (کاري که برتر از توانايي زن است به او وامگذار، که زن گل بهاري است، نه پهلواني سخت کوش، مبادا در گرامي داشتن زن زياده روي کني که او را به طمع ورزي کشانده براي ديگران شفاعت نمايد بپرهيز از غيرت نشان دادن بيجا که درستکار را به بيمار دلي، و پاکدامن را به بدگماني رساند. کار هر کدام از خدمتکارانت را معيّن کن که او را در برابر آن کار مسئول بداني، که تقسيم درست کار سبب مي شود کارها را به يکديگر وا نگذارند، و در خدمت سُستي نکنند. خويشاوندانت را گرامي دار، زيرا آنها پر و بال تو مي باشند، که با آن پرواز مي کني، و ريشه تواند که به آنها باز مي گردي، و دست نيرومند تواند که با آن حمله مي کني. دين و دنياي تو را به خدا مي سپارم، و بهترين خواسته الهي را در آينده و هم اکنون، در دنيا و آخرت، براي تو مي خواهم، با درود.)[1] . در اينجا توجّه به چند نمونه جالب است.
يکي از ويژگي هاي تفکّر واقع بينانه امام آن است که با شناخت ماهيّت افراد، هر کسي را در جايگاه ارزشي خويش بحساب مي آورد
1- کتاب رسائل: کليني (متوفاي 328 ه) 2- کتاب زواجر و مواعظ: حسن بن عبدالله بن سعيد(متوفاي قرن3 ه) 3- عقد الفريد ج3 ص90 و91 و143 وج3 جديد114: ابن عبد ربه مالکي (متوفاي 328 ه) 4- من لايحضره الفقيه ج3 ص556: شيخ صدوق (متوفاي 381 ه) 5- من لايحضره الفقيه ج4 ص392 و386: شيخ صدوق (متوفاي 381ه).