مدت گردآوري مصحف امام علي
اکنون پيش از بررسي لازم است به پرسشي ديگر بپردازيم. پرسش اين است که اگر مصحف به املاي پيامبر و کتابت حضرت علي (ع) است، بايد نگارشش در زمان خود پيامبر انجام گرفته باشد؛ در صورتي که بحث تأليف و جمع، درباره روزگار پس از پيامبر است؛ به ويژه آن که از برخي روايات دريافته مي شود که کتاب در همان روزگار نزول قرآن سامان يافته و به تعليم پيامبر بوده است؛ مثلاً در روايت کمال الدين، نوشته شيخ صدوق، آمده است: ما نَزَلَتْ عَلي رَسُولِ اللَّهِ آيةٌ مِنَ القُرآن اِلّا اَقْرَأَنيها و أملاها عَلَيَّ فَکَتَبْتُها بخطّي و عَلَّمَني تأويلَها و تفسيرَها.[1] . از جمله «فکتبتها بخطي»، که با فاء عاطفه آمده است، استفاده مي شود که هر گاه آيه اي نازل مي شده، پيامبر آن را بر حضرت علي (ع) مي خوانده و آن حضرت بي درنگ آيه را برمي نوشته و تأويل و تفسيرش را از پيامبر مي آموخته است. ولي در ذيل روايت، عبارتي است که معنايي ديگر به ذهن مي رساند: فما نَسيتُ آيةً مِن کتابِ اللَّهِ و لا عِلْماً أَمْلأَهُ عَلَيَّ. زيرا وقتي امام علي (ع) مي فرمايد: «هيچ آيه اي از کتاب و علمي را که رسول خدا بر من املا کرد، فراموش نکردم»، بدين معنا است که نوشتن در همان زمان املا انجام نگرفته؛ و اگر جز اين بود، سخن از فراموش نکردن و مانند آن به ميان نمي آمد.
از پرسش هايي که درباره مصحف امام مطرح است مدت گردآوري يا تأليف آن است. اين پرسش از آن جا مطرح شده است که گزارش ها دگرگونند، به گونه اي که حتي اصل موضوع را نيز خدشه دار کرده است؛ مثلاً در برخي گزارش ها مدت گردآوري سه روز و در برخي شش يا هفت روز و در برخي شش ماه آمده است.