مصحف امام علي و ديگر مصحف ها
مصحف ها چنان ارزشمند بودند که گروهي کتاب هايي به نگارش درآوردند و مصحف ها را به صورت منطقه اي به معرفي گذاردند؛ مانند مصاحف شام، مصاحف حجاز و عراق، از ابن عامر (م 118 ق)، يا در پي مقايسه آن ها برآمدند؛ مانند کتاب اختلاف مصاحف اهل مدينه و اهل کوفه و اهل بصره، از کسايي (م 189 ق)، يا مستقلانه به معرفي مصحف ها پرداختند؛ مانند کتاب المصاحف والهجاء، نوشته محمد بن عيسي اصفهاني (م 253 ق)، کتاب المصاحف، نوشته ابوبکر بن ابي داوود سجستاني (م 316 ق)، المصاحف، نوشته ابن انباري (م 327 ق)، المصاحف، نوشته ابن اشته اصفهاني (م360ق) و المصاحف، نوشته ابن قصم (م 362 ق).[2] . راميار در پژوهش خود درباره مصاحف صحابه در حيات پيامبر، از صاحبان چندين مصحف ياد مي کند؛ از آن جمله، حمزه عموي پيامبر که پيش از شهادت، مصحفي براي خود ترتيب داده بود و ابي بن کعب، ابوالدرداء، معاذ بن جبل، زيد بن ثابت، ابوزيد، عبادة بن صامت و ابوايوب انصاري. البته پس از زمان رسول خدا (ص) کار تدوين مصاحف و مجموعه هاي شخصي، از تدوين مصحف هاي آيات الهي رايج تر شد؛ و مي توان گفت که 23 نفر از صحابه داراي مصحف بوده اند.[3] .
رواياتي بسيار در دست است که در زمان پيامبر و پس از آن، مصحف هايي فراوان، متعلق به ياران پيامبر، موجود بوده است. همچنين، از تابعين نيز هر کس مي توانست، مجموعه اي از برخي آيات الهي يا همه قرآن را براي خود گرد مي آورد؛ به گونه اي که تا سال ها بعد، مصحف شخصي - گذشته از اين که براي انجام فرايض مذهبي و خواندن قرآن لازم بود، يا براي آموزش مسلمانان و کودکان و نومسلمانان ضروري مي نمود - نشانه تشخص نيز به شمار مي رفت و مالکيت صحيفه براي مسلمانان گونه اي ارزش اجتماعي محسوب مي شد.[1] .