ضرورت جاذبه و دافعه در زندگي سياسي

بديهي است که در يک زندگي اجتماعي، تحولات و دگرگوني هاي سياسي فراواني پديد مي آيد،

و تلخي ها و شيريني هاي گوناگوني مطرح مي گردد.

مهمّ آن است که يک انسان متعهّد و مؤمن با روش هاي حساب شده و منطقي، تحولات سياسي را ارزيابي نموده و با آن برخوردهاي اساسي کند،

که سرانجام حوادث و تحوّلات سياسي، تقويت ارزش هاي تکاملي و پيشرفت جامعه انساني اسلامي باشد،

در اين رابطه بايد از قدرت «جاذبه و دافعه» بدرستي استفاده شود،

که امام علي عليه السلام فرمود:

رَحِمَ اللَّهُ رَجُلاً رَأَي حَقّاً فَأَعَانَ عَلَيْهِ، أَوْ رَأَي جَوْراً فَرَدَّهُ، وَکَانَ عَوْناً بِالْحَقِّ عَلَي صَاحِبِهِ.

(خدا رحمت کند آن کس را که اگر حقّي را ديد ياري کند «جاذبه» و اگر ستمي را مشاهده کرد با آن مبارزه کرده و از ميان بردارد؛ به ياري صاحب حق برخيزد و بر ضد ستمگر قيام نمايد «دافعه»)[1] .

امام علي عليه السلام آنگاه به دفع بدي ها مي پردازد که:

رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَيْثُ جَاءَ، فَإِنَّ الشَّرَّ لَا يَدْفَعُهُ إِلَّا الشَّرُّ.

(سنگ را از همانجا که آمده بازگردانيد چرا که شر و بدي را جز با بدي نمي توان از بين برد.)[2] .

در اين رهنمود سياسي نهج البلاغه، هرگونه انزوا طلبي و دخالت نکردن، بي تفاوتي و بزدلي، سازش و تسليم در برابر هرگونه ظلم و ستم محکوم است.

---

1. خطبه 9/205 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:
   

   1- نقض العثمانية: ابو جعفر اسکافي معتزلي (متوفاي 240 ه)
   

   2- منهاج البراعة ج 2 ص 320: ابن راوندي (متوفاي 573 ه)
   

   3- بحار الانوار کتاب ج32 ص50: مجلسي (متوفاي 1110 ه)
   

   4- شرح نهج البلاغه ج 2 ص 173: ابن ابي الحديد معتزلي(متوفاي 656 ه)
   

   5- غرر الحکم ج 4 ص 44: آمدي (متوفاي 588 ه).

2. حکمت 314 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:
   

   1- ربيع الابرار ج2 ص7 وج3 ص80: زمخشري معتزلي (متوفاي 538 ه)
   

   2- غرر الحکم ص 186 / ج 4 ص 86: آمدي (متوفاي 588 ه)
   

   3- نهاية الارب ج 6 ص 65: نويري شافعي (متوفاي 732 ه)
   

   4- مجمع الامثال ج 1 ص 306: ميداني (متوفاي 518 ه)
   

   5- منهاج البراعة ج 3 ص 383: ابن راوندي (متوفاي 573 ه).