مقدمه
محبّت و ارادت به اهل بيت(ع) اختصاص به شيعيان ندارد و در ميان اهل سنّت ـ در کنار افراد قليلي که خلافت امام علي(ع) را از اساس مشروع نمي دانستند ـ کساني اصرار داشتند احاديث فضايل امام علي(ع) و ساير اهل بيت(ع) را منتشر سازند. چنين کساني در کتب رجالي متقدم اهل سنّت با عبارت«فيه تشيع» توصيف شده اند و به دليل نقل روايات فضايل اهل بيت(ع) مورد انتقاد قرا گرفته اند. تعداد کتب و رسايلي که غير شيعه در فضايل امامان معصوم(ع) نگاشته اند، بسيار است. مرحوم علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائي در کتاب«اهل البيت في المکتبة العربيه» بيش از هشتصد کتاب و رساله از اين نوع را که فقط به زبان عربي نگارش يافته، معرّفي نموده اند و در مقدمه کتاب آورده اند: فهرست ما شامل کتابهاي عربي است و ذکري از کتب فارسي و اردو و ترکي و ساير لغات به ميان نياورديم و نيز از ذکر ديوانهاي اشعار وقصايدي که در مدح و منقبت معصومان(ع) سروده شده خودداري نموديم چرا که ذکر آنها به چند جلد فهرست بالغ مي شود، و اين همه در حالي است که در طول قرون گذشته به جهت حاکميت حاکمان ظالم، همواره دوستداران اهل بيت(ع) در بلا و محنت بوده اند و در نشر فضايل و مناقب آن بزرگواران با محدوديت هاي فراواني مواجه بوده اند و لکن آنچه براي خدا باشد نتيجه مي دهد:«يريدون ليطفئوا نورالله بأفواههم والله متمّ نوره». آري احاديث اهل بيت(ع) و فضايل آن بزرگواران منتشر گشت؛ به قول احمدبن حنبل که درباره اميرالمؤمنين علي(ع) گفت:«کتم أصحابه فضله خوفاً و کتمه أعداؤه حسداً، حتي شاع من بين ذا وذاک ما طبّق الخافقين».[1] درميان عارفان و صوفيان اهل سنّت، عشق به اهل بيت(ع) جلوه خاصي دارد. انديشه ولايت در عقايد شيعه، مهمترين عامل جذب اهل دل به احاديث و شخصيت امامان شيعي است. اوج حضور عقايد شيعي در عقايد عارفان و صوفيان در محيي الدين بن عربي است. کتابي با عنوان«المناقب» منسوب به اوست که براي هر امامي وصفي شيرين آورده است. خواجه محمّد پارسا، صاحب شرح بر «فصوص الحکم» نيز در کتاب«فصل الخطاب» شرح حال دوازده امام(ع) را به تفصيل آورده است. يکي از عالمان اهل سنت که رويه اي چنين داشته است، تاج الدين حسين بن حسن خوارزمي صاحب کتاب«المقصدالاقصي في ترجمة المستقصي» است. وي که از عرفاي بنام است و شرحي متين بر«فصوص الحکم» نگاشته و اکثر نوشته هايش صبغه عرفاني دارد، در وادي محبّت به خاندان نبوّت و رسالت نيز گوي سبقت از ديگر هم کيشان خويش ربوده است. آنچه در اينجا مي آيد منتخبي است از بخش پاياني باب بيست وپنجم«المقصدالاقصي في ترجمة المستقصي» در ذکر احاديث فضيلت امام علي(ع). اندرسفاني(مؤلف المستقصي ) در پايان شرح حال امام علي(ع) تحت عنوان«بعضي از قضاياي اميرالمؤمنين علي ـ کرّم الله وجهه ـ» رواياتي را در فضيلت و مناقب آن حضرت ذکر نموده است؛ از جمله: حديث منزلت، حديث غدير، حديث طير و احاديث ديگر. خوارزمي ضمن ترجمه آن احاديث، آنها را به نظم کشيده و سپس حدود پنجاه بيت از اشعارش در مدح و منقبت مولي الموحدين(ع) را آورده است.[2] پيش از ارائه اين منتخب، به بيان احوال و آثار خوارزمي و نيز معرّفي اجمالي اين اثر مي پردازيم. تاج الدين حسين بن حسن خوارزمي کبروي شاعر، عارف و اديب معروف قرون هشتم و نهم هجري است. او به دليل علايقي که از طريق عرفان و تصوّف به ولايت و آراي شيعه اثني عشري داشته، يا به دليل امامي بودن، به وسيله حنفيان هرات تکفير شد و شاهرخ ميرزا(807ـ850) او را محاکمه نموده، اما تبرئه شد و به ديار خويش ـ خوارزم ـ بازگشت، امّا ازبکها او را در حدود سال 840هجري به شهادت رسانيدند. پيکر او در خوارزم در نزديکي مرقد پيرش ابوالوفا(متوفي 835) به خاک سپرده شد.