قيس بن فهران (فهدان) كناني











قيس بن فهران (فهدان) کناني[1]



.

قيس بن فهران از اصحاب اميرمؤمنان عليه السلام به شمار مي آيد[2] که در جنگ صفّين مجاهدت کرده است.

نصر بن مزاحم نقل کرده: در يکي از روزهاي جنگ صفين، مردي از قبيله عکّ از سپاه معاويه خارج شد و مبارز طلبيد، در اين هنگام قيس بن فهدان (فهران) به جنگِ وي رفت و طولي نکشيد که مرد «عکّي» با نيزه او به قتل رسيد. پس از آن قيس اين گونه سرود:


لقد علمت عکُّ بصفّين أنّنا
إذا ما نُلاقي الخيلَ نطعُنَها شَزراً


و نَحمِلُ راياتِ القتالِ بِحقِّها
فَنُورِدُها بِيضاً و نُصدِرُها حُمْراً


- [گروه] عکّ در جنگ صفّين دريافتند که ما هرگاه با انبوهي از سواران روبه رو شويم، با نيزه، آنان را خواهيم زد.

- و پرچم هاي جنگ را به شايستگي برگرفته ايم، آنها را سفيد [به ميدان] مي بريم و قرمز از (خون) دشمن باز مي آوريم.[3] .

ابومخنف نقل کرده که قيس در معرکه جنگ صفّين، به يارانش فرمان حمله مي داد و آنان را به جنگ تحريک و تحريض مي کرد و مي گفت: «چشم ها را ببنديد، کم حرف بزنيد و با هم قرين خود، رو به رو شويد و طوري بجنگيد تا کسي از عرب نتواند مقابل شما بيايد.»[4] .

او از کساني بود که در ارادت و اخلاص نسبت به اميرالمؤمنين عليه السلام پايدار باقي ماند و در قيام «حجر بن عدي» عليه کارگزاران معاويه که به حضرت جسارت و توهين مي کردند، شرکت کرد. وي هم چنين به مجالس قبيله کنده مي رفت و آنان را به دفاع از حجر فرا مي خواند و در تحريک آنان چنين سروده است:


يا قومَ حُجرٍ دافِعوا و صاوِلُوا
و عَن أخِيکم ساعةً فقاتِلوا


لا يُلفَياً مِنکم لحُجرٍ خاذِلٌ
ألَيس فيکم رامحٌ و نابِل


و فارِسٌ مستلتمٌ و راجِلُ
و ضاربٌ بِالسيفِ لا يُزايل


- اي قوم حجر دفاع کنيد و بخروشيد و در کنار برادرتان زماني را بجنگيد.

- کسي از شما را نبينم که «حجر» را تنها بگذارد، آيا در ميان شما نيزه دار و تيرانداز نيست؟

- و تک سواري زره پوش و پياده نظام و کسي که پا برجا شمشير مي زند در ميان شما نيست؟[5] .







  1. در اسم پدر قيس، بين مورخان اختلاف است: ر.ک: رجال طوسي (قيس بن فهران) و رجال کشي، (قيس بن مهران) و تاريخ طبري و وقعة صفّين (قيس بن فهدان).
  2. رجال طوسي، ص 56، ش 14 و رجال کشي، ص 96.
  3. وقعة صفّين، ص 276؛ ر. ک: تاريخ طبري، ج 5، ص 30.
  4. وقعة صفين، ص 285.
  5. تاريخ طبري، ج 5، ص 260.