قيس بن فهران (فهدان) کناني[1]
قيس بن فهران از اصحاب اميرمؤمنان عليه السلام به شمار مي آيد[2] که در جنگ صفّين مجاهدت کرده است. نصر بن مزاحم نقل کرده: در يکي از روزهاي جنگ صفين، مردي از قبيله عکّ از سپاه معاويه خارج شد و مبارز طلبيد، در اين هنگام قيس بن فهدان (فهران) به جنگِ وي رفت و طولي نکشيد که مرد «عکّي» با نيزه او به قتل رسيد. پس از آن قيس اين گونه سرود: لقد علمت عکُّ بصفّين أنّنا و نَحمِلُ راياتِ القتالِ بِحقِّها - [گروه] عکّ در جنگ صفّين دريافتند که ما هرگاه با انبوهي از سواران روبه رو شويم، با نيزه، آنان را خواهيم زد. - و پرچم هاي جنگ را به شايستگي برگرفته ايم، آنها را سفيد [به ميدان] مي بريم و قرمز از (خون) دشمن باز مي آوريم.[3] . ابومخنف نقل کرده که قيس در معرکه جنگ صفّين، به يارانش فرمان حمله مي داد و آنان را به جنگ تحريک و تحريض مي کرد و مي گفت: «چشم ها را ببنديد، کم حرف بزنيد و با هم قرين خود، رو به رو شويد و طوري بجنگيد تا کسي از عرب نتواند مقابل شما بيايد.»[4] . او از کساني بود که در ارادت و اخلاص نسبت به اميرالمؤمنين عليه السلام پايدار باقي ماند و در قيام «حجر بن عدي» عليه کارگزاران معاويه که به حضرت جسارت و توهين مي کردند، شرکت کرد. وي هم چنين به مجالس قبيله کنده مي رفت و آنان را به دفاع از حجر فرا مي خواند و در تحريک آنان چنين سروده است: يا قومَ حُجرٍ دافِعوا و صاوِلُوا لا يُلفَياً مِنکم لحُجرٍ خاذِلٌ و فارِسٌ مستلتمٌ و راجِلُ - اي قوم حجر دفاع کنيد و بخروشيد و در کنار برادرتان زماني را بجنگيد. - کسي از شما را نبينم که «حجر» را تنها بگذارد، آيا در ميان شما نيزه دار و تيرانداز نيست؟ - و تک سواري زره پوش و پياده نظام و کسي که پا برجا شمشير مي زند در ميان شما نيست؟[5] .
.
إذا ما نُلاقي الخيلَ نطعُنَها شَزراً
فَنُورِدُها بِيضاً و نُصدِرُها حُمْراً
و عَن أخِيکم ساعةً فقاتِلوا
ألَيس فيکم رامحٌ و نابِل
و ضاربٌ بِالسيفِ لا يُزايل