واقع نگري در عمليّات نظامي
روزي احنف بن قيس با خويشاوندان خود خدمت امام علي عليه السلام رسيد و پس از گفتگوهاي فراوان به امام گفت: قوم و قبيله من به درستي حقيقت رانمي شناسند اگر بخواهم آنها رابراي کمک شما در اين جنگ بکشانم دويست سوار به سوي تو خواهند آمد. امّا اگر من و طرفداران شما به خانه باز گرديم و در جنگ شرکت نکنيم شش هزار شمشير رااز توباز خواهم داشت. حال چه کنم؟ دويست مرد به کمک بياورم؟ يا شش هزار شمشير را از تو دور سازم؟ امام علي عليه السلام فرمود: شش هزار شمشير را از من باز داري نيکوتر است، به خانه ات باز گرد.[1] . گاهي برخي از موضع گيري ها، حمله هاي بي مورد، جذب نيروهاي بي فايده، مشکلاتي به وجود مي آورد که در پيروزي يا شکست نقش تعيين کننده اي دارد. درست است که درصورت جذب نيروهاي قبيله احنف، دويست مرد جنگي به سربازان حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام مي پيوستند، امّا ساير افراد قبيله را نمي شد از شرکت در نبرد باز داشت، و آنان جذب نيروهاي دشمن مي گشتند. که با واقع بيني امام علي عليه السلام يک قبيله با هزاران مرد جنگي بي طرف باقي ماندند.
وقتي سپاه امام علي عليه السلام به اطراف شهر بصره رسيد و در آنجا توقّف کرد تا طرفداران امام علي عليه السلام از قبائل گوناگون به لشگريان امام بپيوندند، بسياري از سران قبائل، وبزرگان کوفه و بصره با حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام ملاقات کردند.