حلم و فرو بردن غضب
«جز اين نيست که انسان هاي بردبار پاداش هاي خود را بي حساب دريافت مي کنند.»[1] . «درود بر شما باد در برابر صبري که کرديد و نيکو است خانه ي آخرت.»[2] . «قطعا شما را به چيزي از گرسنگي و ترس کاهش در [صفحه 218] اموال و نفوس و ميوه ها آزمايش خواهيم کرد و بردباران (در هنگام مصيبت) را بشارت بده، کساني که وقتي که مصيبت به آنان اصابت کند مي گويند: ما از آن خداييم و به سوي او برمي گرديم. آنان هستند که به درودها و رحمتي از پروردگارشان نايل مي شوند و آنان هستند هدايت يافتگان.»[3] . انسان هايي که گرفتار بيماري غضب و هيجانات عصبي تندي هستند، نمي توانند طعم تمدن را بچشند، چه رسد به اينکه وظيفه اي در راه به وجود آوردن و اعتلاي آن به عهده بگيرند.
اين فضيلت عالي انساني، که ناشي از تعديل هيجانات و مقاومت در برابر انگيزه هاي محرک است، يکي از علامات بارز رشد مغزي و رواني انسان است. مقاومت و خويشتن داري در برابر عوامل هيجان انگيز، که از فرو نشاندن غليان حس انتقام جويي سرچشمه مي گيرد، نشان دهنده ي ظرفيت با ارزش روان، در مقابل علل و انگيزه هايي است که مغزها و ارواح سبک را به نوسان و اضطراب درمي آورد. اين فضيلت عظمي، منشا صبر و شکيبايي در مجراي رويدادهاست، و از نظر ارزش، کمتر فضيلتي به آن درجه مي رسد. آيات قرآني به قدري درباره ي اين فضيلت عظمي تشويق و تحريک کرده است که ما فوق آن قابل تصور نيست. از آن جمله در يکي از آيات فرموده است:
صفحه 218.