نقدي بر عبادت و زهد ربيع
علامه محسن امين در اين خصوص مي نويسد: به هر تقدير، خودداري ربيع بن خثيم از شرکت در جنگ صفين، نشان مي دهد که وي در ولاي اميرالمؤمنين عليه السلام از بصيرتي نافذ و بينشي هوشمندانه برخوردار نبوده است، زيرا او نه تنها در وجوب قتال مسلمين (در شرايطي به خصوص) مردّد بود بلکه در اصل جواز نبرد با مسلمانان نيز ترديد نمود مثل اين که آيه «وان طائفتان من المؤمنين...» و حديث نبوي معروف: «عليٌ مع الحق و الحق مع علي» را پيش تر نشنيده بوده است! تقواي او تقواي خوارج بود، و تنگ نظري او همان تنگ نظري و جمود و تحجر خوارج، خوارجي که در طول تاريخ اسلام، خطرشان از خطر کساني که آشکارا در کمند فسق گرفتار شده اند، بيشتر و بيشتر بوده است. خوارجي که در برخي موارد از منافقين خطرناک تر و خطرسازتر بوده اند و يا لااقل هم پاي آنان کيان اسلام را به مخاطره انداخته اند. سيد محسن امين عاملي در آخر مي گويد: به هر تقدير اين شخصيت نامي، زاهدي متقي بود اما زهد و ورع و تقوايش با تحجر و جمود فکري و تنگ نظري درآميخته بود. مرحوم علامه نوري صاحب مستدرک الوسائل تمام اعمال و عبادت هاي خواجه ربيع را زير سؤال برده و مي گويد: عبادت هاي بدني که بدون اعتقاد صحيح باشد، ارزش ندارد؛ کسي که به مقام شامخ ولايت امير مؤمنان عليه السلام به صورت ترديد مي نگرد و جنگ آن امام عليه السلام را با پسر ابوسفيان زير سؤال مي برد، اعمال بدني او چه تأثيري دارد؟ چنانچه سخن نگفتن او، و سکوت بيست ساله اش از ديدگاه اسلام مذموم است؛ زيرا پيامبر صلي الله عليه و آله و امامان ما در امور مباح دنيا حرف مي زدند و گاهي مزاح مي کردند، بنابراين راه و رسم ربيع از ديدگاه اسلام مورد تاييد ما نيست.[3] .
با وجود اخبار و روايات زيادي که به زهد و عبادت منحصر به فرد ربيع تصريح مي کند، اما موضع انفعالي او در صفين[1] و ترديد و دودلي او در مورد ضرورت ياري اميرالمؤمنين عليه السلام و جنگ عليه معاويه چهره او را در نظر ما مخدوش مي سازد.[2] .