حذيفه بن يمان عبسي (ابو عبداللَّه)











حذيفه بن يمان عبسي (ابو عبداللَّه)



حذيفة بن يمان کنيه اش حِسل (يا حسيل) بن جابر بن عمرو، لقبش «يمان» است، چون با طايفه يماني ها هم پيمان بود،[1] لذا به «يماني»[2] معروف گرديد.[3] کنيه حذيفه «ابو عبداللَّه» و نام مادرش رباب، دختر «کعب بن عدي» زني از انصار و از طايفه اوس قبيله بني عبدالاشهل است.[4] .

حذيفه از برجسته ترين اصحاب پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و از اصحاب سرّ پيامبر و از مشاهير و بزرگان صدر اسلام محسوب مي شود. براي تبيين جايگاه والايش ذکر اين نکته کافي است که بعضي از بزرگان دين، مثل شيخ طوسي او را از ارکان اربعه[5] و هم رديف سلمان، مقداد، ابوذر و (عمار ياسر) دانسته اند.[6] .

زماني که رسول خدا صلي الله عليه و آله در مدينه بين مهاجرين و انصار پيمان برادري بست، ميان «حذيفه بن يمان» و «عمار ياسر» عقد برادري برقرار کرد.[7] .

حذيفه، مسلماني جوانمرد، دلاوري متهوّر و زاهدي شب زنده دار بود. زهد وي موجب شد که به جز جنگ بدر، در همه نبردهاي صدر اسلام حضور يابد و در رکاب پيامبر بزرگ اسلام شمشير بزند و به فضيلت جهاد نايل آيد. وي به واسطه عهدي که مشرکان مکه از او گرفته بودند، نمي توانست در جنگ بدر شرکت جويد؛ البته پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله آن عهد را محترم شمرد و دستور داد که به عهد خود وفا کند. بدين ترتيب وي از فيض حضور در بدر کبري - که نخستين و هراس انگيزترين برخورد نظامي لشکريان توحيد در برابر شرک و کفر بود - محروم ماند.[8] .

او از چهره شناسان نفاق بود به طوري که اگر جنازه اي را حذيفه حاضر نمي شد، عمر بن خطاب خليفه دوم آن جنازه را تشييع نمي نمود. او در جنگ هاي عصر خلافت «عمر بن خطاب» در سال 22 هجري حضور داشت و در فتح دينور، ماسبذان، همدان و ري شرکت داشت.[9] او قبل از جنگ جمل از دنيا رفت و دو فرزندش صفوان و سعيد به وصيت پدر با اميرالمؤمنين عليه السلام بودند و در جنگ صفين به شهادت رسيدند.[10] .

حِسل (حُسيل) پدر حذيفه از نيکان روزگار خود بود و در جنگ اُحد در رکاب پيامبر صلي الله عليه و آله حضور يافت و به شهادت رسيد.[11] .







  1. زيرا او در محل خود خون ريزي کرده بود و به مدينه فرار کرد و با طايفه بني عبدالاشهل پيمان بست، چون هم قسم با انصار شد و انصار هم از يمن بودند، از آن پس قومش، وي را «يماني» ناميدند. (اسد الغابه، ج 1، ص 39؛ سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 31).
  2. يماني نسبت غير قياسي به سرزمين يمن است.
  3. اسد الغابه، ج 1، ص 390؛ الاصابه، ج 2، ص 45؛ تاريخ بغداد، ج 1، ص 161.
  4. اعيان الشيعه، ج 4، ص 592.
  5. ر. ک: همين کتاب، ص 81.
  6. همان، ص 593؛ سفينة البحار، ج 1، ص 237،ماده (حذف).
  7. طبقات الکبري، ج 3، ص 250؛ سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 31.
  8. اسد الغابه، ج 1، ص 391.
  9. تهذيب التهذيب، ج 2، ص 198.
  10. سند و شرح آن در ادامه خواهد آمد.
  11. اسد الغابه، ج 2، ص 15؛ الاصابه، جح 2، ص 75.