حذيفه بن يمان عبسي (ابو عبداللَّه)
حذيفه از برجسته ترين اصحاب پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و از اصحاب سرّ پيامبر و از مشاهير و بزرگان صدر اسلام محسوب مي شود. براي تبيين جايگاه والايش ذکر اين نکته کافي است که بعضي از بزرگان دين، مثل شيخ طوسي او را از ارکان اربعه[5] و هم رديف سلمان، مقداد، ابوذر و (عمار ياسر) دانسته اند.[6] . زماني که رسول خدا صلي الله عليه و آله در مدينه بين مهاجرين و انصار پيمان برادري بست، ميان «حذيفه بن يمان» و «عمار ياسر» عقد برادري برقرار کرد.[7] . حذيفه، مسلماني جوانمرد، دلاوري متهوّر و زاهدي شب زنده دار بود. زهد وي موجب شد که به جز جنگ بدر، در همه نبردهاي صدر اسلام حضور يابد و در رکاب پيامبر بزرگ اسلام شمشير بزند و به فضيلت جهاد نايل آيد. وي به واسطه عهدي که مشرکان مکه از او گرفته بودند، نمي توانست در جنگ بدر شرکت جويد؛ البته پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله آن عهد را محترم شمرد و دستور داد که به عهد خود وفا کند. بدين ترتيب وي از فيض حضور در بدر کبري - که نخستين و هراس انگيزترين برخورد نظامي لشکريان توحيد در برابر شرک و کفر بود - محروم ماند.[8] . او از چهره شناسان نفاق بود به طوري که اگر جنازه اي را حذيفه حاضر نمي شد، عمر بن خطاب خليفه دوم آن جنازه را تشييع نمي نمود. او در جنگ هاي عصر خلافت «عمر بن خطاب» در سال 22 هجري حضور داشت و در فتح دينور، ماسبذان، همدان و ري شرکت داشت.[9] او قبل از جنگ جمل از دنيا رفت و دو فرزندش صفوان و سعيد به وصيت پدر با اميرالمؤمنين عليه السلام بودند و در جنگ صفين به شهادت رسيدند.[10] . حِسل (حُسيل) پدر حذيفه از نيکان روزگار خود بود و در جنگ اُحد در رکاب پيامبر صلي الله عليه و آله حضور يافت و به شهادت رسيد.[11] .
حذيفة بن يمان کنيه اش حِسل (يا حسيل) بن جابر بن عمرو، لقبش «يمان» است، چون با طايفه يماني ها هم پيمان بود،[1] لذا به «يماني»[2] معروف گرديد.[3] کنيه حذيفه «ابو عبداللَّه» و نام مادرش رباب، دختر «کعب بن عدي» زني از انصار و از طايفه اوس قبيله بني عبدالاشهل است.[4] .
ماموريت سرّي و فداکاري حذيفه در جنگ خندق
حذيفه و خنثي شدن توطئه قتل پيامبر
حذيفه و پيشگويي وقايع
حذيفه والي مدائن
فتوحات حذيفه
ارادت و ايمان حذيفه به علي و اهل بيت پيامبر
حذيفه و بيان فضايل اميرالمؤمنين علي
حذيفه و بيعت اهل مدائن براي امام
نامه امام به حذيفه
واپسين روزها و سفارش به پيروي از اميرالمؤمنين
حذيفه و آخرين وصيت به فرزندانش
يک روايت از حذيفه