جبله بن عطيه ذهلي (ابو عرفاء)











جبله بن عطيه ذهلي (ابو عرفاء)



جبله فرزند عطيه ذهلي رقاشي کنيه اش ابو عرفه يا ابو عرفاء از اصحاب اميرالمؤمنين علي عليه السلام است[1] که در جنگ صفين حضرت را ياري نمود و سرانجام پس از نبرد بسيار دلاورانه اي به فيض شهادت رسيد.

نصر بن مزاحم در دلاوري ها و شهادت جبلة بن عطية از عمرو بن زبير چنين نقل مي کند که گفت: خودم از «حضين بن منذر رقاشي» شنيدم که مي گفت: اميرالمؤمنين عليه السلام در آن روز (يکي از روزهاي سخت جنگ صفين پس از قتل ذوالکلاع از دلاوران سپاه معاويه) پرچم قبيله ربيعه را به من سپرد و فرمود: «باسم اللَّه سِرْ يا حضين، و اعلم أنّه لا تَخفِق علي رأسک رايةٌ مثلها أبداً، هذا رايةُ رسول اللَّه صلي الله عليه و آله؛ اي حضين در پناه نام خدا حرکت کن و بدان که هرگز پرچمي مانند اين پرچم بر فراز سرت به اهتزاز نيامده است؛ زيرا که اين پرچم رسول خدا صلي الله عليه و آله است.» حضين مي گويد: ابو عرفاء جبلة بن عطيه ذهلي پيش من آمد و گفت: آيا موافقي پرچم خود را به من بدهي که بر دوش گيرم و ثوابش براي من و شهرت و افتخار پرچم داري براي تو باشد؟ گفتم: اي عمو جان، مرا به شهرت بدون اجر و ثواب نيازي نيست. جبله گفت: در عين حال از اين کار هم بي نياز نيستي، اينک لطف کن و پرچمت را ساعتي به من عاريه بده که به زودي به تو بازمي گردد. در اين جا «حضين» مي گويد: من دانستم که «جبله» براي شهادت در رکاب اميرالمؤمنين عليه السلام آماده شده است، و مي خواهد در راه خدا کشته شود. لذا به او گفتم: بسيار خوب اين پرچم را بگير، و هرگونه که مي خواهي، عمل کن، جبله پرچم را به دست گرفت و به ياران خود چنين گفت: اي اهل اين پرچم! بدانيد که کارهاي بهشت همگي ناگوار (و سنگين) و کارهاي جهنم همگي سبک (و پليد) است. کسي به بهشت راه نخواهد يافت مگر افراد صابر و شکيبا که خود را در انجام فرايض و اوامر خداوند پايدار و کوشا هستند و هيچ يک از اوامر و فرايض خدا بر بندگان سخت تر از جهاد در راه او نيست و پاداش جهاد در راه خدا هم از همه عبادت ها برتر است. از اين رو، هنگامي که ديديد من حمله کردم، شما نيز حمله کنيد، عجب از شما، آيا مگر شما مشتاق بهشت نيستيد؟ مگر دوست نداريد که خداوند شما را بيامرزد؟

پس از اين سخنان، ابو عرفا در حالي که پرچم مرا در دست داشت به سپاه معاويه حمله کرد و يارانش نيز به دشمن حمله بردند و جنگ سختي به راه انداختند.

گروه ربيعه به همراه جبله به نبرد خويش ادامه دادند تا آن که خوف و خشيتي در اردوگاه معاويه به وجود آوردند به طوري که معاويه با عمرو عاص براي چاره جويي به گفت و گو پرداختند، اما سرانجام جبله در اين نبرد شربت شهادت نوشيد و به آرزوي خود رسيد و روح مطهرش به ملکوت اعلي پيوست.[2] .







  1. رجال طوسي، ص 37، ش 12.
  2. ر. ک: وقعة صفّين، ص 304 و 305؛ شرح ابن ابي الحديد، ج 5، ص 239.