صفات علي
[صفحه 21] بريزند، اما ترس به خود راه نداد. در جنگ خيبر که گشودن يکي از قلعه ها مشکل شد و سران اصحاب در اين کار فرو ماندند، پيغمبر (ص) گفت فردا پرچم را به دست مردي مي دهم که خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول نيز او را دوست دارند و خدا قلعه را بر او خواهد گشود. روز بعد علي (ع) را بخواند و او را مأمور گشودن قلعه کرد. علي (ع) به مروت و وفا و حفظ پيمان و مراقبت اموال مسلمانان سخت معروف بود. طبري از ابورافع خازن بيت المال علي(ع) آورده که يک روز علي (ع) بيامد. من دختر وي را زينت کرده بودم. علي (ع) جواهري را که از بيت المال بود به نزد وي ديد و بشناخت گفت: اين را از کجا آورده؟ به خدا بايد دست او را قطع کنم. وقتي من اصرار او را در اين کار بديدم گفتم: من برادرزاده ي خويش را بدين جواهر زينت کرده ام و گرنه چگونه بدان دست مي يافت، علي (ع) ساکت شد. به گفته ي مؤلف الفخري عقيل بن ابي طالب برادر علي (ع)، چيزي بيشتر از حق خود از بيت المال خواست. علي (ع) بدو نداد و گفت برادر در اين مال بيش از آنچه به تو داده ام حق نداري. صبر کن تا مال من برسد و هر چه مي خواهي به تو بدهم. عقيل از اين جواب برنجيد و به سوي شام رفت و به معاويه پيوست. علي (ع) به حسن و حسين دو فرزند خود از بيت المال بيش از آنچه حق داشتند نمي داد. علي (ع) در نتيجه ي مصاحبت طولاني پيغمبر(ص) در مسائل دين و تفسير و حديث و مسائل ميراث و قضاياي مشکل، روشن و دانا بود. عمر از مسأله ي مشکلي که علي (ع) براي حل آن حاضر نباشد به خدا پناه مي برد. علي (ع) به کسان خود مي گفت: درباره ي کتاب خدا از من بپرسيد به خدا از هر آيه اي بپرسيد مي دانم به شب نازل شده يا روز، در دشت نازل شده يا کوه. علي (ع) در فصاحت ضرب المثل بود. گفتارش در دلها نفوذ مي کرد و روحها را تحريک مي کرد. در فن خطابه همتا نداشت و در شعر از همه ي خلفا پيش بود. سيوطي از شعبي آورده که ابوبکر شعر مي گفت. عمر شعر مي گفت و عثمان شعر مي گفت، اما علي (ع) از همه بهتر مي گفت. نيکلسن گويد: «علي (ع) با آنکه فضايل بسيار داشت و کوشا و هوشيار و دور انديش [صفحه 22] و شجاع و روشن رأي و بردبار و وفادار و شريف بود، حزم و دهاي زمامداران را نداشت، وي در شعر و بلاغت بي مثال بود و اشعار و گفتارهايش با آنکه بسياري از آن مجعول است در شرق اسلامي سخت معروف است. مي توان علي (ع) را به جوانمردي و شجاعت به مونتروز و بايارد[1] همانند کرد، ولي در کار سياست ورزيده نبود و براي پيش بردن مقصود خويش به هر وسيله اي چنگ نمي زد و رقباي او که مي دانستند جنگ يعني حيله و از ارتکاب هيچ جنايتي در راه پيشرفت مقصود دريغ نداشتند بر او غالب شدند».
علي (ع) از کودکي به فضايل آراسته بود؛ زيرا در خانه ي پيغمبر (ص) بزرگ شده بود و صفات و فضايل او را فرا گرفته بود. پيغمبر (ص) بدو اعتمادي بي نهايت داشت و بسياري کارها را به دست او مي سپرد. او نيز در ياوري اسلام فداکاري کرد و کارش در ميان مسلمانان بالا گرفت و به شجاعت معروف شد. براي اثبات شجاعت او همين بس که در شب هجرت جامه ي پيغمبر (ص) را پوشيد و در بستر او خوابيد. مي دانست دشمنان در صدد قتل پيغمبر (ص) هستند و ممکن است ناگهان بر او هجوم برند و خونش را
صفحه 21، 22.