روابط مابين هدف ها
«بدانيد که زيان نمي رساند شما را ضايع شدن چيزي از دنياي شما، اگر اساس دين خود را پاس بداريد.سودي نبخشد شما را، پس از ضايع کردن دينتان، آنچه از دنياي خود در ضبط آريد.»[1] . بر اين اساس هر سياستي که به آباداني و فربهي معيشت دنيوي بينجامد، ولي به ارزش هاي معنوي صدمه وارد کند، از نگاه حضرت مردود است.البته چنانچه اين جدايي صورت گيرد و مسائل معنوي قرباني ماديات شود، باز هم مصالح دنيوي با شکست مواجه خواهد شد و حتّي دنياطلبان هم به رفاه مطلوب خود نخواهند رسيد؛ زيرا حذف گرايش هاي معنوي، خسارت هاي دنيوي فراواني بر جاي مي گذارد و زندگي اجتماعي را با بحران هاي جديد و شديد رو به رو مي کند:[2] . «مردم هيچيک از امور ديني را براي بهبود امور دنيوي ترک نکنند، جز آن که خداوند سبحان براي آنان وضعي پيش آورد که زيان آن بيش از سودش باشد.»[3] . دو هدف بسط عدالت اجتماعي ـ اقتصادي و رشد و توسعه، مي توانند مکمّلِ هم باشند.سياست هايي که در جهت بهبود وضع فقرا اتّخاذ مي شود با افزايش بهره وري، بر عمران و آباداني تأثير مثبت دارد و همچنين تدابيري که منجر به رونق توليد مي شوند، بيکاري را کاهش داده، سطح زندگي بيکاران را به سطح زندگي ساير مردم نزديک مي سازد؛ امّا ممکن است پي گيري دو هدف پيش گفته با توجّه به ظرفيت ها و شرايط کشور، به تزاحم انجامد.در اين صورت جانب عدالت برتري دارد؛ زيرا در انديشه علوي تحمّل فقر و احساس اختلافات فاحش طبقاتي، مفاسدي به بار مي آورد که مسير جامعه را از هدف اصلي منحرف مي سازد و برگرداندن جامعه به مسير اصلي ـ اگر غيرممکن نباشد ـ تاوان بسيار سنگيني خواهد داشت.مشکلات حکومت علوي و کوتاه بودن دوران آن، پاره اي از هزينه سنگين اصلاح جامعه و برگرداندن آن به مسير اصلي بود که علي(ع) پرداخت.[4] .
اهداف سياست هاي اقتصادي به طور کلّي به دو قسم عالي و مياني تقسيم شد؛ بديهي است که اهداف مياني در طول هدف غايي قرار مي گيرند.پيامبر(ص) و پيروان حضرت به ويژه امام علي(ع) براي اعتلاي کلمه توحيد و ارزش هاي الهي، مرارت هاي فراواني را تحمل کردند.محاصره اقتصادي و تحميل جنگ ها را به جان خريدند.البته اهداف مياني وقتي مي تواند سياست هاي اقتصادي دولت اسلامي را هدايت نمايد که در راستاي حاکميت الهي و ارزش هاي والاي انساني باشد.اصولاً ـ همان گونه که گفته شد ـ وجه اصلي تمايز دولت اسلامي با دولت هاي رقيب تقدّمِ امور ديني و معنوي مردم بر مصالح مادّي و دنيوي آنها است.اميرِ سخن در اين باره مي فرمايد: