اندازه دولت علوي















اندازه دولت علوي



دولت ها بسته به ترکيب عواملي چون فرهنگ، موهبت هاي طبيعي، فرصت هاي تجاري و توزيع قدرت، در شکل ها و اندازه هاي مختلف بوده اند.[1] تقسيم بندي هاي متفاوتي درباره انواع دولت از جهات مختلف (رابطه دولت با شهروندان، اهداف اقتصاد کلان، در رابطه با توسعه و...) صورت گرفته است.[2] يکي از مهم ترين معيارهاي دسته بندي، تقسيم بر پايه قلمرو دخالت دولت در اقتصاد است.بر اين پايه دولت ها را به سه دسته کلي تقسيم مي کنند:

1.دولت حدّاقل (کلاسيک)؛

2.دولت متوسط (رفاه)؛

3.دولت حدّاکثر (برنامه ريزي متمرکز).[3] .

تبيين اموري که دولت ها بر عهده دارند، مي تواند در جهت تمايز اين دولت ها و سنجش اندازه دولت علوي در بين دولت هاي رقيب مفيد باشد.اين امور در اصطلاح بودجه عبارتند از:[4] .

امور عمومي: مجموعه اي از وظايف کلاسيک و عمومي دولت که موجبات برقراري عدالت، حفظ نظم و امنيّت داخلي، روابط خارجي، وضع قوانين و اعمال حاکميت دولت را در تنظيم روابط دستگاه هاي دولت با يکديگر، تنظيم روابط دستگاه هاي دولت با مردم و روابط دستگاه دولت با نيروي کار و سرانجام روابط افراد با يکديگر در برابر قانون به منظور حفظ نظام کشور تعيين مي نمايد.

امور دفاعي: مجموعه اي از وظايف دولت که در جهت حفظ و حراست از مرزهاي کشور و برقراري ثبات سياسي از طريق دفاع نظامي و غيرنظامي کشور به منظور حفظ و گسترش امکانات توسعه اقتصادي و اجتماعي را فراهم مي آورد.

امور اجتماعي: مجموعه اي از وظايف دولت که امکانات زيست مطلوب انسان را در اوقات مختلف کار، فراغت و استراحت جهت تعادل هاي اجتماعي برقرار مي کند.

امور اقتصادي: مجموعه اي از وظايف دولت که امکانات توليد به توزيع و مصرف را از طريق ايجاد و توسعه ظرفيت هاي اقتصادي در جهت تعادل هاي اقتصادي در جامعه برقرار مي سازد.









  1. بانک جهاني، نقش دولت در جهان در حال تحول، ص 44 ـ 46.
  2. رناني، محسن، ماهيّت و ساختار دولت در ايران، ص 2 ـ 10 ؛ دادگر، يداللّه ، ماليه عمومي و اقتصاد دولت، فصل دوم.
  3. همان.
  4. فرزيب، علي رضا، بودجه ريزي دولتي در ايران، 234 ـ 250.