حقوق برابر
[صفحه 25] البته اين نکته نيز قابل ذکر است که مباني ونصوص ديني با مباني و نصوص غربي از بنياد متفاوت اند. يعني در حالي که از منظر نصوص ديني، انسان ها تنها مکلف و موظف نيستند و بلکه در موازنه بين حکام و مردم، کفه ي ترازو به نفع مردم سنگيني مي کند، اما در عين حال، حکام و دولتمردان نيز حقوقي بر مردم دارند که مردم موظف اند به آن نکات توجه داشته و آنها را رعايت کنند. در اين مقاله، تاکيد بر عدالت سياسي ازنگاه علي (ع) بود و از اين رو مباحث بر مدار تعامل حاکم و مردم دور مي زد و حال آنکه چنان که اشاره شد، عدالت کليد شخصيت علي (ع) است و در بعد سياسي و حکومتي تنها، خلاصه نمي شود. علي (ع)، مظهر عدالت، مجسمه ي عدالت، سمبل عدالت، مجري عدالت، منادي عدالت و بل شهيد عدالت و مساوي عدالت است. گرچه علي (ع) ام الفضايل است، اما به نظر مي رسد، ساير فضايل علي (ع) بر اساس اين کليد واژه، يعني «عدالت»، معنا يافته و تفسير مي شوند. اينجاست که در حکومت علي (ع)، حتي در يک ملاحظه ي اجمالي، عدالت بيش از فضايل ديگر چهره نمايي مي نمايد.
اگر نفي طبقه ي ممتاز و تاکيد بر «برابري»، به قول «توکويل»، از وجوه تمايز جوامع مدرن غربي نسبت به جوامع سنتي است[1] در قول و فعل و تقرير علي (ع)، عدالت و برابري موج مي زند. اگر در مباني جديد، انسان ها صاحب حق اند، حضرت امير (ع) در بيش از 13 قرن پيش، از حقوق برابر همه ي مردم، خصوصا طبقات ضعيف و اقشار آسيب پذير با ديگران، سخن به ميان آورده است. اگر حکومت و حکام در نگاه جديد، بايد خادم مردم باشند، نگاه علي (ع) نيز حکام را در خدمت مردم و حق و عدل مي بيند. با اين اوصاف اين اتهام که نگاه اسلامي و نصوص شيعي، «سنتي» اند و انسان ها را مکلف در برابر حکام مي بينند، سخني بي اساس است.
صفحه 25.