مقدمه
انديشه و افکار سياسي شامل تمام آرا، اصول و منشورها، نظريه ها و فرضيه هايي است که در مفهوم عملکرد سياسي، روش سياسي، انگيزه سياسي، اقتدار سياسي، دانش سياسي و سازمان دهي سياسي منظور مي باشد. از نظرما مسلمانان، انديشه ي سياسي بر دو طبقه ي ويژه ولي متفاوت استوار است: يکي انديشه ي اسلامي و ديگري انديشه ي سياسي غير اسلامي يا سکيولار (دنيوي و غير ديني). انديشه سياسي سکيولار، با جدايي و تفکيک حکومت و دين همراه مي باشد در حالي که در انديشه ي سياسي اسلامي، موضوع حکومت [صفحه 5] و دين پيوستگي با خدا است و افراد و جامعه به عنوان خلافت و امانت در اجراي آيين اسلامي، حقوق و مسئوليت هاي معيني دارند. در اسلام «علوم سياسي» به صورت يک رشته ي مستقل علمي و پژوهشي به وجود نيامد و رشد و نمو آن از طريق فقه اسلامي بود. اين شرح و مقدمه ي کوتاه در اينجا لازم به نظر مي رسد، زيرا مطالعه و تحقيق در ابعاد و عدالت اجتماعي امام علي (ع) با اصول حکومتي و انديشه ي سياسي و اقتصادي اسلامي، آميخته بوده است و نمي تواند از آن مجزا باشد. منابع عدالت و انديشه ي سياسي اسلام، البته در قرآن، سنت و حديث استوار شده اند ولي تبيين و تشريح و عملکرد عدالت اجتماعي را ما در حکومت علي (ع)، در آثار او و در نهج البلاغه مشاهده مي کنيم.
در اسلام واژه و مفهوم سياست به معني متداول امروزي وجود ندارد. لغت و مفهوم «سياست» از طريق خردگرايي يوناني و ادبيات آن به دوران اوليه ي تمدن اسلامي رسوخ کرد. واژه ي سياست در معناي اسلامي آن با مفهوم عدالت اسلامي ادغام و ظاهر شد و لغت عدالت در اسلام ابعاد بسيار وسيع و بزرگ تري را از آنچه ما در غرب مي شناسيم دارا مي باشد. در اسلام وردود به سياست و سخن گفتن در اين موضوع، فقط از طريق عدالت امکان دارد و بس و نه از راه قدرت گرايي، حيله بازي، دسيسه و نفوذ و کنترل اطلاعات و مغزها.
صفحه 5.