خطبه عمر در جابيه
گفتند: مي گويد: ان الله يضل من يشاء...؛ خدا هر که را بخواهد گمراه مي کند. کشيش گفت: ياوه مي گويد خدا عادل تر از آن است که کسي را گمراه سازد، اين مطلب به عمر رسيد، پس او را به نزد خود طلبيده به وي گفت بلکه خدا تو را گمراه نموده، و اگر چنين نبود که نسبت به دين اسلام تازه عهد هستي گردنت را مي زدم.[2] . مؤلّف: اگر چه آن تعبير در قرآن آمده ولي از آيات متشابهه است که به ظاهر آن نمي شود اخذ نمود و عقلا بايد آن را تاويل کرد، و خداوند در جملات بعد مقصود از آن را روشن ساخته که مي فرمايد: و ما يضل به الا الفاسقين الدين ينقضون عهد الله من بعد ميثاقه، و يقطعون ما امر الله به ان يوصل...[3] . .... و گمراه نمي کند به آن مگر فاسقان را، کساني که مي شکنند عهد خدا را پس از آن که محکم بستند، و قطع مي کنند آنچه را که خداوند به پيوند آن امر کرده است (صله رحم را قطع مي کنند)، و در زمين فساد مي کنند... يعني، هر کس که به اراده و سوء اختيار خود مرتکب آن اعمال گردد، شايستگي هدايت الهي را نداشته ناچار خداوند او را به حال خود در گمراهيش رها مي کند، که گويي او را گمراه نموده است... بعلاوه، آيا در اسلام ارشاد و راهنمايي کردن به تهديد به قتل و گردن زدن است، در صورتي که نتوان پاسخ صحيح گفت؟!
خطيب در تاريخ بغداد آورده: عمر در جابيه براي مردم خطبه خواند، و در ضمن آن گفت: فان الله يضل من يشاء و يهدي من يشاء؛[1] خدا هر کس را که بخواهد گمراه مي کند، و هر کس را که بخواهد هدايت مي کند. در اين موقع کشيش مسيحي از حاضران پرسيد؛ امير شما چه مي گويد؟