پيدايش غلات
مؤلّف: اصل اين قضيه داستاني است که ابن اثير در نهايه آورده: که مردي در حال طواف به زنهاي مسلمين نگاه مي کرد، پس اميرالمومنين عليه السلام سيلي به صورتش زد آن مرد به نزد عمر شکايت برد، عمر به او گفت: او بحق تو را زده است چشمي از چشمان خدا تو را رسيده (مقصودش اميرالمومنين بود).[2] . و مانند گفتار خود آن حضرت که مي فرمايد: بخدا سوگند من در خيبر را با نيروي بشري بيرون نياوردم بلکه با تاييد و نيروي الهي بيرون آوردم. و مانند گفتار رسول خدا صلي الله عليه و آله در: لا اله الا الله وحده وحده صدق وعده و نصر عبده که فرمود: کسي که تمام احزاب را مغلوب ساخت علي بن ابيطالب بود؛ زيرا وقتي که بزرگ و سردار آنان عمرو بن عبدود را به قتل رساند، ترس و رعب شديدي در ميان آنان پديد آمده همگي پا به فرار گذاشتند. و اما کيفيت جهاد با خوارج را نيز آن حضرت مبتکر بوده؛ زيرا اين گروه در زمان پيغمبر صلي الله عليه و آله نبودند تا آن حضرت حکمشان را روشن سازد. و امام صادق عليه السلام فرموده: نبرد علي عليه السلام با اهل قبله (گروههاي منحرف به ظاهر مسلمان) داراي برکت بوده و اگر با آنان نمي جنگيد، پس از او کسي نمي دانست با اين گروهها چه بايد کرد. و در مناقب ابن طلحه آمده: شافعي مي گويد مسلمانان روش مقابله با مشرکين را از رسول خدا صلي الله عليه و آله فرا گرفتند، و روش مقاتله با باغيان را از علي عليه السلام.
ابن ابي الحديد در شرح نهج البلاغه[1] آورده: نخستين کسي که در زمان اميرالمومنين عليه السلام به آن حضرت غلو ورزيد و او را خدا خواند، عبدالله به سبا بود، هنگامي که حضرت خطبه مي خواند عبدالله برخاست و چند بار به وي خطاب کرد تو خدا هستي، پس گروهي از اصحاب آن حضرت که از جمله آنها عبدالله بن عباس بود براي او نزد آن حضرت شفاعت کردند و گفتند: توبه نموده و از عقيده خود بازگشته است، پس علي عليه السلام او را بخشيد ولي مشروط به اين که از کوفه خارج شود. و هنگامي که خبر شهادت علي عليه السلام به عبدالله بن سبا رسيد گفت: به خدا سوگند اگر مغز سرش را در هفتاد هميان برايم بياوريد باز هم مي گويم نمرده و نخواهد مرد تا زمامدار تمام عرب شود. گروهي به عبدالله بن سبا گرويده و با او هم عقيده شدند، از جمله عبدالله بن صبره همداني و عبدالله بن عمرو کندي و چند تن ديگر. و عده اي از اين افراد به شبهاتي بي اساس تمسک جسته اند. از جمله به گفتار عمر که، هنگامي که آن حضرت به موجب حدي چشم مردي را کور کرد، گفت: ما اقول في يدالله فقات عينا في حرم الله؛ چه گويم درباره دست خدا که چشمي را در حرم خدا کور کرد.