قضاء و قدر
حسن بصري در پاسخش نوشت: بهترين سخني که در اين باره به ما رسيده گفتار اميرالمومنين عليه السلام است که فرمود: تنها چيزي که تو را تباه مي سازد اسفل و اعلاي توست (کنايه از عورت و دهان) و خداوند از آن براي است. عمر و بن عبيد در پاسخش نوشت: بهترين گفتاري که درباره قضا و قدر شنيده ام سخن علي بن ابيطالب است که فرموده: اگر انجام گناه و معصيت به اختيار خود انسان نباشد پس حکم به قصاص درباره شخص جاني بي مورد خواهد بود و او در حکم قصاص مظلوم مي باشد. واصل بن عطا نوشت: زيباترين کلامي که در اين باره شنيده ام، کلام اميرالمومنين عليه السلام است که فرموده: آيا ممکن است خداوند تو را به راه راست هدايت نموده و باز خودش تو را در گمراهي قرار دهد بدون اختيار خودت. شعبي نوشت: نيکوترين بياني که درباره قضا و قدر شنيده ام بيان علي بن ابيطالب عليه السلام است که فرموده: هر عملي که از آن به سوي خدا توبه مي کني از خودت مي باشد، و هر عملي که به شکرانه انجام آن خدا را سپاس مي گويي از سوي خداوند است. و چون نامه هايشان به حجاج رسيد گفت: البته اين گفتار را از چشمه اي صاف و گوارا اخذ کرده اند.[1] .
حجاج بن يوسف براي چند تن از علماي زمان خود به نامهاي حسن بصري، عمر و بن عبيد، واصل بن عطا و عامر شعبي نامه نوشت تا آراء و نظريات خود را پيرامون قضا و قدر برايش بنويسند.