راي و تدبير وي
علت اينکه دشمنان آن حضرت مي گويند: وي رأي و تدبير نداشت اين است که علي (ع) مقيد به رعايت تعاليم اسلام بود، و نمي توانست با آن مخالفت ورزد و به آنچه دين حرام کرده است عمل نمايد. خود آن حضرت فرمود: اگر دين و پرهيز کاري نبود من از تمام عرب زيرکتر بودم. لولا الدين والتقي لکنت أدهي العرب. ساير خلفا به مقتضاي صلاحديد و رأي و تدبير خود عمل مي کردند؛ خواه مطابق شريعت اسلام باشد، يا نباشد. شکي نيست کسي که بر وفق اجتهاد و رأي خود عمل [صفحه 21] مي کند و ضوابط و قيودي که او را از کار مخالف اجتهادش باز مي دارد، ناديده مي گيرد، امور دنيايش روبراه و منظم مي گردد و هر کس بر خلاف اين معني رفتار کند، کارش مختل و پراکنده مي شود.
رأي و تدبير علي (ع) از همه کس محکمتر و درست تر بوده است. اوست که «وقتي عمر بن الخطاب» خواست با سپاه اسلام شخصاً به جنگ روم و ايران برود، با آن حضرت مشورت نمود و عمل به رأي او کرد[1] و هم علي (ع) بود که عثمان (خليفه سوم) را به اموري راهنمايي نمود که صلاح وي در آن بود، و اگر مي پذيرفت به آن سرنوشت دچار نمي گرديد.
صفحه 21.