نقش تجّار و صنعتگران
اين قضيّه در عصر حاضر که حکومت هاي پيشرفته دنيا از راه تجارت و صنعت، حکومت خود را استوار مي کنند و بر ساير ملل هم پنجه مي اندازند، اهميّت بيشتري دارد. لذا امام علي عليه السلام به اين امر مهم توجه کرده و از آفت هايي که تجارت و صنعت را به خطر مي اندازد جلوگيري مي فرمود، لذا خود شخصاً در کوچه و بازار حاضر مي شد، و با صداي بلند نقاط ضعف کار کسبه و پيشه وران را گوشزد مي کرد. امام علي عليه السلام نسبت به آن تُجّار و صنعت گران سفاش مي کرد که نوشت: ثُمَّ اسْتَوْصِ بِالتُّجَّارِ وَذَوِي الصِّنَاعَاتِ، وَ أَوْصِ بِهِمْ خَيْراً: الْمُقِيمِ مِنْهُمْ وَالْمُضْطَرِبِ بِمَالِهِ، «سپس سفارش مرا به بازرگانان و صاحبان صنايع بپذير، و آنها را به نيکوکاري سفارش کن، بازرگاناني که در شهر ساکنند، يا آنان که همواره در سير و کوچ کردن مي باشند.» سپس ادامه مي دهد که: وَتَفَقَّدْ أُمُورَهُمْ بِحَضْرَتِکَ وَفِي حَوَاشِي بِلَادِکَ. وَاعْلَمْ - مَعَ ذلِکَ - أَنَّ فِي کَثِيرٍ مِنْهُمْ ضِيقاً فَاحِشاً، وَشُحّاً قَبِيحاً، وَاحْتِکَاراً لِلْمَنَافِعِ، وَتَحَکُّماً فِي الْبِيَاعَاتِ، وَذلِکَ بَابُ مَضَرَّةٍ لِلْعَامَّةِ، وَعَيْبٌ عَلَي الْوُلَاةِ. فَامْنَعْ مِنَ الْإِحْتِکَارِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه وآله مَنَعَ مِنْهُ. وَلْيَکُنِ الْبَيْعُ بَيْعاً سَمْحاً: بِمَوَازِينِ عَدْلٍ، وَأَسْعَارٍ لَا تُجْحِفُ بِالْفَرِيقَيْنِ مِنَ الْبَائِعِ وَالْمُبْتَاعِ. فَمَنْ قَارَفَ حُکْرَةً بَعْدَ نَهْيِکَ إِيَّاهُ فَنَکِّلْ بِهِ، وَعَاقِبْهُ فِي غَيْرِ إِسْرَافٍ.[1] . «اين را هم بدان که در ميان بازرگانان، هستند کساني که تنگ نظر و بد معامله و بخيل و احتکار کننده اند، که تنها با زورگويي به سود خود مي انديشند. و کالا را به هر قيمتي که مي خواهند مي فروشند، که اين سودجويي و گران فروشي براي همه افراد جامعه زيانبار، و عيب بزرگي بر زمامدار است. پس از احتکار کالا جلوگيري کن، که رسول خدا صلي الله عليه وآله از آن جلوگيري مي کرد، بايد خريد و فروش در جامعه اسلامي، به سادگي و با موازين عدالت انجام گيرد، با نرخهايي که برفروشنده و خريدار زياني نرساند، کسي که پس از منع تو احتکار کند، او را کيفر ده تا عبرت ديگران شود امّا در کيفر او اسراف نکن.»
اميرالمؤمنين عليه السلام از موقعي که به مقام خلافت رسيد و مردم با او بيعت کردند نسبت به تُجّار و پيشه وران و صنعت گران توجّه خاصّي نشان داد و بر کار آنها نظارت مي کرد و به استانداران خود سفارش آنان را مي نمود، زيرا مي دانست که غفلت از ار تجار و صنعتگران باعث پريشاني کشور و امت اسلامي خواهد شد.