تامين نيازهاي اوّليه زندگي براي همه
ما جاع فقير الّا بما متّع به غني.[1] . تنگ دستي گرسنه نمانْد، مگر از آن رو که توانگري بهره مند شد. دولت اسلامي، موظّف است که از انباشته شدن بي رويه ي ثروت در دست توانگران، جلوگيري کند و زمينه هاي تمتّع استثمارگرانه ي اغنيا را از بين ببرد و با تلاش مستمر و [صفحه 56] برنامه ريزي دقيق، فرودستان را در جهت دستيابي به نيازهاي ضروري زندگي، ياري رساند. امّا در اين جهت، در همان روزگار کوتاه حکومت و با آن همه درگيري ها و توطئه ها و کارشکني ها، دستِ کم، کوفه را به جايي رساند که مي فرمود: ما أصبح بالکوفة أحد إلّا ناعماً؛ إنّ أدناهم منزلة ليأکل من البرّ واليجلس في الظلّ و يشرب من ماء الفرات. اکنون در کوفه، همگان از زندگي بهره مند هستند و فرودست ترينِ آنها، نان و سايبان دارد و از آبِ فرات، بهره مي گيرد.[2] . سفارش هاي امام عليه السلام به کارگزاران در توجّه به طبقات فرودست جامعه و به اصطلاح امروزي «قشرِ کم درآمد»، تکان دهنده است. امام، تنگ دستي فردي نصراني را که روزگاري توانگران، از توانِ او بهره گرفته اند و به هنگام پيري و ناتواني، او را رها کرده اند، برنمي تابد[3] و به تأمين زندگاني او از بيت المال، فرمان مي دهد و حاکمان را به جستجو در زوايايِ اجتماع، امر مي کند تا زمينگيران و مستمندان را دريابند و آنان را از چنگال فقر برهانند.
آهنگ کلّي سياست اقتصادي علي عليه السلام، مبارزه با فقر و ريشه کن ساختن آن از صحنه ي جامعه ي اسلامي است. رهنمودهاي حضرت در اين زمينه، بسي قابل تأمّل است. او تأکيد مي کند که گرسنگي و تنگ دستي عدّه اي، معلول بهره وري هاي بدون مرز عدّه اي ديگر و گشاده دستي هاي توانگران است:
صفحه 56.