توسعه آزادي هاي سازنده
308. امام علي عليه السلام: پس از حمد و سپاس خداوند؛ به درستي که خداوند- تبارک و تعالي- محمد صلي الله عليه وآله را برانگيخت تا بندگانش را از بندگيِ بندگان، به سوي بندگي خودش بيرون بَرَد، و [آنها را] از پيمان هاي بندگان، به سوي پيمان هاي خودش، و از پيروي بندگان، به پيروي خودش، و از سرپرستي بندگان، به جانب سرپرستي خودش خارج سازد. 309. امام علي عليه السلام: برده ي ديگري مباش که خداوند، تو را آزاد آفريده است. 310. امام علي عليه السلام: آن که به وظايف بندگي [خدا] به پا خيزد، شايسته ي آزادي است، و آن که در وظايف بندگي کوتاهي کند، به بردگي باز گردد.311. امام علي عليه السلام: بپرهيز از آنچه پروردگارت را به خشم آورد و مردم را از تو هراسان کند! آن که پروردگارش را به خشم آورد، دست خوش نابودي شود، و آن که مردم را به وحشت اندازد، از آزادي بيزاري جُسته است. 312. امام علي عليه السلام: زيبايي آزاده، دوري از ننگ است. 313. امام علي عليه السلام: آزاد، آزاد است، گرچه سختي گريبانگيرش شود. برده، برده است، گرچه قضا و قدر، ياري اش کند. 314. امام علي عليه السلام: اي کوفيان! گرفتارِ شما شده ام به سه چيز [که داريد] و دو چيز [که نداريد]: کرانِ شنوا و گُنگانِ سخنور و نابينايان چشمدار هستيد، و آزادگان راستين به هنگام رو در رويي و برادران مورد اطمينان در سختي نيستيد. 315. امام علي عليه السلام- پس از شنيدن داستان حکميت-: اف بر شما! از جانب شما سختي [فراوان] ديدم. روزي شما را به آواز بلند، فرا خوانم، و روزي با شما در گوشي سخن گويم. نه آزادگان راستين هستيد به هنگام آواز دادن، و نه برادران مورد اعتماد، به هنگام نجوا و رازگويي. 316. امام علي عليه السلام- در حکمت هاي منسوب به ايشان-: هرچه بر آزاده بار گردد، آن را به دوش کشد و آن را زيادتي بزرگواري خود بيند، مگر آن که ذرّه اي از آزادگي اش کم گردد، که از آن سرْ باز مي زند و بدان پاسخ نمي گويد. [صفحه 468]
307. امام علي عليه السلام: اي مردم! به درستي که آدم عليه السلام، غلام وکنيز نزاد ومردم، همه آزادند.
صفحه 468.