بازگرداندن ثروت هاي عمومي
72. شرح نهج البلاغة- اين سخنراني را کلبي به صورت روايتي مرفوع، به ابو صالح نسبت داده و او از ابن عبّاس نقل کرده است-: علي عليه السلام، در دومين روز بيعت خود، در مدينه سخنراني کرد و فرمود: «هان، اي مردم! هر بخششي که عثمان بخشيده و هر ثروتي از ثروت هاي خدا را که هديه کرده است، به بيت المال، باز خواهد گشت؛ چرا که حقوق گذشته را چيزي باطل نسازد. اگر اين ثروت ها را بيابم که با آن، زنان به تزويج درآمده و در شهرها پراکنده شده اند، هر آينه، آن را به جاي نخستين بازگردانم؛ چرا که در عدالت، گشايش است؛ و آن که عدالت بر او تنگ باشد، ستم بر او تنگ تر خواهد بود». تفسير اين سخن، چنين است: اگر براي کارگزار، اداره ي امور بر پايه ي عدل، دشوار باشد، در ستم، دشوارتر خواهد بود؛ چرا که ستمگر، در جايگاهي است که احتمال دارد که از ستم، منع شود و باز داشته شود. کلبي گويد: [علي عليه السلام] سپس فرمان داد تا تمام اسلحه هايي که در خانه ي عثمان بود و از آن عليه مسلمانان استفاده مي شد، گردآوري شود و فرمان داد شترهاي زکات را که در خانه ي او بود، گردآوري کنند. نيز فرمان داد شمشير و سپرش ضبط گردد و فرمان داد متعرّض اسلحه هايي که با آن با مسلمانان نبرد نگردد، نشوند؛ چنان که از ضبط ثروت هاي او در خانه اش و جاهاي ديگر، خودداري گردد. نيز فرمان داد ثروت هايي را که عثمان واگذار کرده، هرجا و نزد هرکس يافت شد، برگردانده شود. خبر اين رفتار، به عمرو بن عاص رسيد. او در سرزمين اَيله از منطقه ي شام بود و به هنگام هجوم مردم بر عثمان، وارد اين سرزمين شده بود. [از آن جا] به معاويه نامه نوشت: هرچه مي خواهي، انجام بده. فرزند ابوطالب، تو را از ثروت هايت جدا کرد، آن گونه که پوست عصا را از آن جدا کنند. [صفحه 261]
71. امام علي عليه السلام- از سخنان او به هنگام بازستاندن بخشش هاي عثمان به مسلمانان-: به خداوند سوگند، اگر ثروت ها را بيابم که با آنها زنان به تزويج درآمده اند و بردگان با آن خريداري شده اند، آن را بازخواهم گرداند. به درستي که در عدالت، گشايش است و آن که عدالت بر او تنگ باشد، ستم بر او تنگ تر خواهد بود.
صفحه 261.