سعد بن ابي وقّاص
سعد، يکي از اعضاي شوراي شش نفره بود که به نفع عبدالرحمان بن عوف، کنار رفت. او بار ديگر، به روزگار خلافت عثمان، مدّتي بر مسند ولايت کوفه نشست. پس از مدّتي عثمان او را عزل کرد و وليد بن عقبه را برجاي او نهاد. [صفحه 219] سعد، پس از خلافت امام علي عليه السلام، ابتدا با او بيعت نکرد و در جنگ هاي علي عليه السلام نيز به زاويه ي انزوا رفت و مولا را ياري نرساند. او به هنگامه ي پادشاهي معاويه و در حضور وي، امام علي عليه السلام را ستود و شايستگي هاي مولا را برشمرد. اين کار، بر معاويه گران آمد و او را دشنام داد و گفت: اگر بر اين همه، معترف هستي، چرا او را ياري نکردي. او به کوتاهي اش درباره ي علي عليه السلام و بيعت و همراهي وي، اعتراف کرده است. سعد، در سال 55 هجري درگذشت. عمر بن سعد، فرمانده سپاه اُموي در واقعه ي کربلا، فرزند اوست. 59. المستدرک علي الصحيحين- به نقل از خيثمة بن عبدالرحمان-: شنيدم که مردي به سعد بن مالک گفت: به درستي که علي عليه السلام با تو برخورد خواهد کرد؛ چرا از بيعتِ با او سر باز زدي. سعد گفت: سوگند به خداوند که اين نظري بود که بدان رسيدم و اشتباه کردم. به درستي که علي بن ابي طالب، داراي سه خصلت است که اگر يکي از آنها نصيب من شده بود، از دنيا و آنچه در آن است، برايم دوست داشتني تر بود. [صفحه 220] 60. مروج الذهب- به نقل از ابن عايشه و ديگران-: پس از آن، سعد، علي عليه السلام را ستايش نمود و براي وي، خصلت هايي ياد کرد و آرزو کرد که يکي از آنها را داشته باشد. معاويه به او گفت: بنشين و پاسخ گفته هايت را بشنو. تو هيچ گاه مانند الآن، نزد من شايسته ي سرزنش نبوده اي. [اگر چنين بود] چرا او را ياري نکردي؟ چرا از بيعت با وي باز نشستي؟ حقيقتاً اگر آنچه را تو درباره ي علي شنيدي، من از پيامبر صلي الله عليه وآله شنيده بودم، تا علي زنده بود، خدمتگزار وي مي بودم. سعد گفت: سوگند به خداوند که من به اين موضعي که تو گرفتي، سزاوارترم. سپس معاويه گفت: فرزندان قبيله عُذره، اين را از تو نمي پذيرند (گفته شده که سعد، بنده ي يکي از مردان قبيله ي عذره بود). ر.ک: بخش نهم/علي از زبان ياران پيامبر/سعدبن ابي وقّاص. [صفحه 221]
او در نوزده سالگي اسلام آورد و در جنگ ها همراه با پيامبر صلي الله عليه وآله شرکت مي کرد. اهل سنّت، او را جزء «عشرة مبشّرة» بر شمرده اند. در خلافت عمر، فرماندهي سپاه قادسيه را به عهده گرفت و از اين جهت، در تاريخ اسلام، آوازه اي بلند يافت. سعد، سپس فرماندار کوفه شد و چون کوفيان از وي شکايت کردند، عمر، او را عزل کرد.
صفحه 219، 220، 221.