مرحله درمان
امـام عـلي (ع)، در مـقـابـله بـا فـتنه غاصبان خلافت با توجه به شرايط و موقعيت جامعه اسـلامـي و مـصـالح عـاليـه نـهـال نـوپـاي اسـلام، نـه تنها دست به شمشير نبرد و به اصطلاح خانه نشين شد بلکه ديگران را نيز از ايجاد اختلاف و نزاع برحذر داشت و در آن مقطع زماني، جنگ داخلي را فتنه اي ديگر مي دانست: «اَيُّهـَا النـّاسُ شـُقُّوا اَمـْواجَ الْفـِتـَنِ بـِسـُفـُنِ النَّجـاةِ وَ عـَرِّجـُوا عـَنْ طـَريـقـِ الْمُنافَرَةِ...»[1] . اي مـردم، امـواج فـتـنـه هـا را بـا کـِشـتـي هـاي نـجـات (تـمـسـک بـه اهل بيت پيامبر (ص»، در هم بشکنيد و از پيمودن راه اختلاف و پراکندگي بپرهيزيد. امـّا پـايـان اغـلب فـتـنـه ها به جنگ و جهاد مي انجامد و فتنه گران را سزايي جز شمشير نـشـايـد. فـتـنـه گـران تـنـگ نـظـر و مـتـحـجـّر مـسـلک (خوارج نهروان) مدت ها عليه نظام عدل علي (ع) فعاليت کردند، حضرت تا وقتي آنها دست به شمشير نبردند، با شيوه هاي تـبـليـغي و روشنگرانه با آنها مقابله کرد، اما آنگاه که دست به شمشير بردند، حضرت (ع) چاره دفع فتنه را در استفاده از شمشير ديد و حدود چهار هزار تن از آنها را از دم تيغ گـذرانـد. بـنـابـرايـن، بـرخـورد با فتنه ها بايستي حساب شده باشد و مراتب نهي از مـنـکـر، رعـايت و شيوه برخورد و کيفيت آن و نوع موضع گيري دقيق باشد تا عملکرد ما و نوع برخورد ما خود مسبب فتنه اي ديگر در جامعه نشود.[2] .
ايـن مـرحـله، زماني کاربرد دارد که فتنه برپا شده و دامن جامعه راگرفته است. در اين مـوقـعيّت، مبارزه و ستيز براي از ميان برداشتن فتنه، وظيفه اي همگاني است و مبارزه با فـتـنه بايستي در راءس فعاليت هاي جامعه قرار گيرد. اما اين بدان معنا نيست که گرهي کـه بـا دسـت قـابـل گشودن است، با دندان باز کنيم، بلکه بايد مراتب نهي از منکر را رعـايـت نـمـود و لکـن اگر درنهايت امر، ريشه کني فتنه به جان باختن نياز داشت، بايد جان باخت.