علم علي
آن حـضـرت بارها به مردم مي فرمود: پيش از آن که از ميان شما بروم آنچه مي خواهيد از من بپرسيد. در خطبه اي مي فرمايد: «اَيُّهـَا النـّاسُ سـَلُونـي قـَبـْلَ اَنْ تـَفـْقـِدُونـي فـَلاََنَا بِطُرُقِ السَّماءِ اَعْلَمُ مِنّي بِطُرُقِ الاَْرْضِ...»[1] . اي مردم از من بپرسيد پيش از آن که مرا نيابيد که من به راه هاي آسمان داناترم از راه هاي زمين.... پيداست که کسي جز علي (ع) و فرزندان معصومش جراءت نداشته و ندارد که چنين سخني را بر زبان آورد. کـمـيـل بـن زيـاد از يـاران خـاص حـضـرت عـلي (ع)، مـي گـويـد: روزي علي (ع) دست مرا گـرفـتـه به صحرا برد. چون به بيرون شهر رسيديم مانند مصيبت زدگان آهي کشيد و فـرمـود: گـردآورنـدگان مال تباه اند، گرچه به ظاهر زنده اند؛ اما دانشمندان پايدارند چـنـدان کـه روزگـار بـه جـاست. سپس با اشاره به سينه مبارک خود فرمود: «ها اِنَّ ههُنا لَعِلْماً جَمّاً» آگاه باش اين جا علم فراوان است. اگر براي آن يادگيرندگاني مي يافتم (آنـها را آشکار مي کردم)، ولي بر کساني که به آنها علم مي آموزم مطمئن نيستم زيرا آن را براي دنيا به کار مي برند....»[2] . پـيـامـبـر (ص) دربـاره ايشان فرمود: من شهر علمم و علي دروازه اين شهر است. هر که مي خواهد وارد اين شهر شود بايد از دروازه آن داخل گردد. ابن عباس روايت مي کند که رسول خدا (ص) فرمود: به علي بن ابي طالب (ع) نُه قسمت از ده قـسمت علم که خدا براي جميع خلق آفريده، عطا گرديده است. به خدا قسم او در يک قسمت باقي نيز با ديگران شريک است. عـلي (ع) فـرمـود: اگـر بـخـواهـم آن قـدر تـفـسـيـر و تاءويل و نکته در فوايد «بسم الله الرحمن الرحيم» گويم که نوشته هاي آن بار هفتاد شتر مي شود. در زمان خلفاي سه گانه هر گاه مشکل و معمايي براي آنان پيش مي آمد دست به دامن علي مي شدند، به طوري که عمر بارها گفت: «لَوْلا عَلِيُّ لَهَلَکَ عُمَرُ» اگر علي (ع) نبود، هر آينه عمر هلاک مي شد. عـلي (ع) پـدر عـلم در اسـلام اسـت؛ زيـرا عـلمـايـي کـه بـنـيـان گـذار عـلم نـحـو، فـقه، اصول، تفسير، نجوم و غيره هستند همه از شاگردان بي واسطه يا با واسطه ايشانند.
عـلي (ع) دسـت پـرورده مـکـتـب وحي و شاگرد هميشه همراه پيامبر (ص) بوده و پيوسته از سرچشمه زلال معارف الهي سيراب مي شده است. علي (ع) وصي، وزير، جانشين و برادر حـضـرت رسـول (ص) است. آن حضرت علم خويش را از پيامبر اکرم (ص) گرفته است. خـطـبـه ها و کلمات آن حضرت که بخشي از آنها در «نهج البلاغه» گرد آمده است، سند زنده و گويايي است بر اين معنا که کلام ايشان فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق است.