سيره حکومتي امام علي
تفکر ديگر، سياستي است که هدف محوري آن خدا مي باشد و بر پايه ارزشهاي انساني استوار است. در چنين نوع سياستي، سياست مدار مجاز نيست براي رسيدن به حکومت به هر نوع ابزار و وسيله اي تمسک جويد. سيره سياسي و حکومتي امام علي عليه السلام هم مبتني بر نوع دوم و ديدگاه گروه دوم است که هدف از دست يابي به حکومت در آن، اين است که جامعه انساني را به سوي تکامل مادي و معنوي و در نهايت به طرف خداوند سوق دهد و عدالت اجتماعي را برقرار نمايد و زندگي سالم و مسالمت آميزي را براي مردم فراهم آورد. علي عليه السلام احياگر حکومت و سياستي بود که پيامبر بنا نهاد و اگرچه خود نيز در پيش برد حکومت نبوي نقش به سزايي داشت، امّا 25 سال پس از رحلت پيامبر، زماني که زمام حکومت را شخصا به دست گرفت، مي ديد چهره حکومت اسلامي کاملاً دگرگون شده و از اهداف پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فاصله گرفته است و براي باز گرداندن جامعه به سيره پيامبر و قرآن بايد تلاشي پي گير و طاقت فرسا انجام دهد. حضرت علي عليه السلام در خطبه 131 نهج البلاغه انگيزه خود را از پذيرش حکومت، چنين بيان مي دارد: «پروردگارا! تو مي داني آنچه ما انجام داديم، نه براي اين بود که ملک و سلطنتي به دست آوريم و نه براي اينکه از متاع پست دنيا چيزي تهيه کنيم، بلکه بدان سبب بود که نشانه هاي از بين رفته دينت را بازگردانيم و صلح و اصلاح را در شهرهايت آشکار سازيم تا بندگان ستم ديده ات در ايمني قرار گيرند و قوانين و مقررات تو که به دست فراموشي سپرده شده بار ديگر عملي شود.» همچنين وي در نخستين روز بيعت خود در مسجد پيامبر صلي الله عليه و آله ، بر بالاي منبر رفته و برنامه هاي خود را بدون پرده پوشي چنين اعلام کرد: «هان، بدانيد که اوضاع و احوال جامعه شما به همان گونه اي بازگشته است که در روز بعثت پيامبر بود. سوگند به آن که او را برانگيخت تا حق را بگستراند و برقرار سازد، بايد سخت زير و رو و آزموده شويد. سپس بيخته و از هم جدا گرديد و بر هم زده شويد؛ چنان که کفگير در ته ديگ طعام زنند؛ بدان سان که هر که پايين افتاده فرا رود و هر که فرا رفته به زير آيد. بايد پيش افتادگاني که عقب مانده اند، پيش افتند و پس افتادگاني که به ناروا سبقت جسته و برتر شده اند، به عقب کشانده شوند. به خدا سوگند، نه به اندازه سر سوزني حقيقت را پنهان کردم و نه هيچ نوع دروغي گفتم.»[1] . آري، حضرت علي عليه السلام تمام تلاش خود را به کار بست تا بتواند سيره حکومتي و سياسي حضرت رسول صلي الله عليه و آله را بدون هيچ کم و کاستي در جامعه پياده کند. اصول مهم چنين حکومت و سياستي به شرح زير مي باشد:
در انديشه سياسي غالبا دو طرز تفکر در مورد سياست وجود دارد: گروهي معتقد هستند که براي دست يافتن به قدرت از هر وسيله و ابزاري و از هر راه ممکني مي توان استفاده نمود. براساس اين ديدگاه، سياست بر هيچ يک از ارزشهاي انساني متمرکز نيست و سياست مدار کاري به حق و باطل ندارد و فقط هدف او اعمال قدرت و تسلط بر جامعه مي باشد که اکثر سياست مداران جهان چنين هستند.
صداقت و راستگويي
حق محوري و باطل ستيزي
قانون گرايي
انضباط کاري
انتخاب صالح
صيانت کارگزاران
مردم داري و مهرورزي
توجه خاص به ضعفا و ستم ديدگان
انتقاد پذيري
برابري در حقوق