کيفيت و شکل بيعت غدير
در غدير چند جهت وجود داشت که به خاطر آن قبل از بيعت با دست، بيعت لساني که به شکل اقرار زباني و به صورت گفتن بود انجام گرفت و حضرت متن گفتار را هم تعيين کردند. اين جهات عبارتند از: [صفحه 228] 1. بيعت بادست احتياج به تفسير دارد، و بايد قبلاً معلوم شود بر سر چه بيعت مي کنند. اين اقرار لساني در واقع مفسّر بيعت با دست بود که بعد از خطبه انجام شد. 2. ممکن بود عده اي پس از خطبه براي بيعت با دست حاضر نشوند و خود را از صحنه کنار بکشند و بعد بگويند: «ما بيعت نکرديم». لذا حضرت ابتدا به صورت لساني بيعت گرفت و فرمود: «هرکس توانست با دست بيعت مي کند و هر کس نتوانست با زبان اقرار کرده است». 3. اگر متن و عبارات براي بيعت لساني تعيين نمي شد ممکن بود هر يک از مردم طبق ذوق و سليقه ي خود عباراتي را بکار برد که از نظر اعتبار رسمي و قانوني جاي سؤال و اشتباه باشد، و گذشته از هرج و مرج در واقع هر کس به مطلبي که مغايرتها و زياده و نقيصه هايي با ديگران داشت اقرار کرده بود. 4. اگر متن تعيين نمي شد ممکن بود عده اي فتنه گر، عبارات خاصِ شبهه ناکي را آماده کنند و با آن زمينه ي سقوط ارزش اين بيعت را آماده سازند. 5. به خاطر کثرت جمعيت و کمي وقت و مساعد نبودن شرايط توقف مردم، اين احتمال قوي بود که عده اي واقعاً فرصت بيعت با دست را پيدا نکنند، و لذا مي بايست اين بيعت لساني انجام مي شد. پس از روشن شدن اين جهت، مي پردازيم به اين نکته که پيامبر صلي اللَّه عليه و آله بيعت با دست و بيعت لساني را به چه صورت انجام دادند: الف: بيعت با دست چنين بود: 1. در اثناء خطبه متذکر شدند که پس از خطبه شما را به دست دادن به عنوان بيعت دعوت خواهم کرد. 2. دستور دادند تا مردم ابتدا با خود او (پيامبر صلي اللَّه عليه و آله) به عنوان اقرار به سخنانش در حق امامان عليهم السلام بيعت کنند، و سپس با شخص علي بن ابي طالب عليه السلام بيعت نمايند. 3. اين بيعت با دست را حاکي از بيعت با قلب و جان دانستند. [صفحه 229] ب: بيعت لساني را در پنج عبارت فرمودند: 1. همگي تان اين متن را بگوئيد: «......» که همان متن مفصل را حضرت برايشان تعيين فرمودند.[1] . 2. اي مردم، آنچه به شما گفتم تکرار کنيد. 3. اي مردم، چه مي گوئيد؟ خداوند اَصوات را مي شنود و از پنهانهاي نفسها خبر دارد. (کنايه از اينکه اگر چه اصوات به هم مخلوط است و از باطنها هم کسي خبر ندارد، ولي خداوند ناظر و شاهد است). 4. بگوئيد سخني را که خداوند به خاطر آن از شما راضي شود. 5. بگوئيد: «حمد و سپاس خداي را که ما را به اين مطلب هدايت کرد، و اگر خداوند هدايت نکرده بود هدايت نمي يافتيم».
پيداست که شکل عموميِ بيعت همان دست دادن است، ولي اين دست دادن در واقع حاکي از عهد بستن و تصميم به وفاداريِ قلبي و نيز پيمان لساني است.
صفحه 228، 229.