مقاله: نهج البلاغه و شريف رضي












مقاله: نهج البلاغه و شريف رضي



دفتر ايام مجموعه گفتارها، انديشه ها و جستجوها (شماره 8383)، ص 265-295.

زرين کوب، عبدالحسين (1301-1378)

پيشينه

بخشي از کتاب انسان الهي است که درباره زندگي حضرت علي نگاشته شده است. متأسفانه اصل کتاب در حال حاضر در دسترس نيست.

نمايه:نهج البلاغه؛ سيّد رضي (شخصيت شناسي)

چکيده: نويسنده اين مقاله، نهج البلاغه را نداي عدالت انساني از دهان انسان الهي توصيف مي کند. او با نظر به نهج البلاغه و زندگاني امام علي (ع) تأکيد مي کند که انسان الهي مي تواند و بايد زهد واقعي را با اشتغال به صلح و جنگ و استغراق در لوازم امارت و حکومت جمع کند. وي کساني را که در انتساب نهج البلاغه به امام علي (ع) تشکيک روا مي دارند، ارباب هوا مي نامد. او انگيزه شريف رضي را در جمع و تدوين نهج البلاغه بيشتر انگيزه اي کلامي مي داند تا ادبي؛ بر خلاف ابوحيّان توحيدي که از سر تعصب مذهبي، اقوالي را از زبان ابوبکر و ابو عبيده جراح جعل کرد. نويسنده مذهب را محرک سيّد رضي در جمع آوري نهج البلاغه نمي داند و مي گويد: شهرت و سابقه خطبه هاي امام علي که قبل از سيّد رضي، مقبول خاص و عام بود، او را از اين گونه اقدام مستغني مي کرد. نويسنده از زندگاني شريف رضي، نقابت طالبيين، عزت نفس و مناعت طبع شريف رضي، جايگاه ممتازش در برابر خلفاي عباسي و فرمانروايان آل بويه، و مقام بلندش در شعر و ادب سخن مي گويد. نيز انديشه هاي حاکم بر روزگار شريف رضي را يادآوري مي کند و بازتاب برخي از آنها را در نهج البلاغه نشان مي دهد. براي آشنايي با نهج البلاغه از ميان خطبه ها، خطبه شقشقيّه و از ميان نامه ها، نامه به عثمان بن حنيف و شريح بن هاني و بيش از همه عهد نامه مالک اشتر، و از ميان کلمات قصار و مواعظ، سخنان امام علي را در اعتراض به رفتار ذلت بار دهاقين انبار به اختصار و اجمال توضيح مي دهد. اين مقاله يکي از مقاله هايي است که در کتاب دفتر ايام گرد آمده است.